Serwis używa plików cookies, aby mógł lepiej spełniać Państwa oczekiwania. Podczas korzystania z serwisu pliki te są zapisywane w pamięci urządzenia. Zapisywanie plików cookies można zablokować, zmieniając ustawienia przeglądarki. Więcej o plikach cookies możesz przeczytać tutaj.

Autorzy więcej

Kazachstan - kto po Nazarbajewie?

Kazachstan - kto po Nazarbajewie?
źródło: (Pixabay)

Kazachstan – i znów tu jestem! Ten kraj ma szczególną moc przyciągania. Z racji historycznych – bo przecież to cmentarz dziesiątków tysięcy Polaków zesłanych tu przez sowiecką barbarię najpierw w latach 1930. z terenów I Rzeczpospolitej, które nie weszły w skład Państwa Polskiego po 1918 roku, a po potem po lutym 1940, gdy „na Syberię” (czyli w dużej mierze właśnie do Kazachstanu, choć i na prawdziwy „Sybir” też) zesłano tym razem setki tysięcy Polaków z Kresów Wschodnich RP. Z racji politycznych – bo Kazachstan to kraj z pierwszej dziesiątki największych terytorialnie państw świata. Ze względów geopolitycznych - bo to największe państwo w regionie Azji postsowieckiej (Środkowej)- regionie, który stał się terenem pasjonującej rywalizacji o wpływy z udziałem USA, Rosji, Iranu, Turcji i, w jakiejś mierze, Europy (państw europejskich).

Rosja kusi Polaków z Kazachstanu

To moja ósma wizyta w Kazachstanie, przy czym pierwsza miała miejsce ćwierć wieku temu. „Srebrny jubileusz” został spięty klamrą wspomnień z tej pierwszej, gdy przyjechałem tu jeszcze jako wiceminister kultury i sztuki (taka była wtedy nazwa tego resortu) w 1993 roku i z ostatnią konstatacją, jak wiele w tym kraju się zmieniło w wymiarze cywilizacyjnym, gospodarczym, ale też swoistej „kazachizacji”. Przed dwiema i pół dekady przybyłem do ówczesnej stolicy Ałma-Aty pięknie położonej w górach, u stóp fantastycznego toru łyżwiarskiego Medeo, ale stanowczo za blisko granicy z Chinami, co było nieoficjlanym, ale faktycznym powodem przeniesienia stolicy do Astany (dawniej: Akmoła, Akmolińsk). Wtedy Ałma-Ata (dziś Ałmaty) po zmierzchu była ciemna, a w dzień przypominała nasze bardziej prowincjonalne miasta wojewódzkie 20 lat wcześniej. Choć Związek Sowiecki upadł dwa lata wcześniej, wpływy Rosjan były tutaj wciąż przemożne: jak za czasów sowieckich, gdy pierwszym sekretarzem w każdej republice był tubylec, w tym przypadku Kazach, a jego zastępcą i faktycznym szefem Rosjanin, tak i wtedy ministrami byli Kazachowie, ale pierwszymi wiceministrami ci, którzy faktycznie rządzili czyli Rosjanie. Tak było w przypadku wiceministrów dwóch resortów: kultury i edukacji, z którymi się spotkałem. Pamiętam szok młodego polityka z Polski, gdy rosyjski wiceminister edukacji w naturalny sposób zaproponował mi wypicie do śniadania... stakana wódki.

Wówczas, na początku lat 1990-ch było jeszcze tutaj – na terenach dawnej Kazachskiej SRS - jak obliczano około 60 tysięcy Polaków. Dzisiaj, według oficjalnych statystyk jest ich około 40 tysięcy. Reszta zmarła, wyjechała do Polski – lub uwaga – do Rosji. Tak, bowiem Federacja Rosyjska kusi od lat wszystkich urodzonych na sowieckim terytorium niezależnie od narodowości (!), aby się osiedlać. I używa do tego konkretnych zachęt finansowych w postaci ziemi na wsi, mieszkań w miastach oraz czasowych „pensji” wypłacanych w zależności od miejsca zamieszkania przez pół roku albo rok.

Astana: pośrednik-ochotnik

Kazachstan jest nie tylko najliczniejszym państwem postradzieckiej Azji, ale również najbardziej stabilnym politycznie. Jeden z ważnych kazachskich polityków tego kraju pod koniec długiej kolacji w Astanie, kiedy nad stołem coraz bardziej wisiała atmosfera biesiadnej szczerości, na moje pytanie „kto będzie następcą Nursułtana Nazarbajewa? Ktoś z jego rodziny? Czy ktoś z jego partii Nur Otan?”- odpowiedział z szelmowskim uśmiechem: „ktoś z naszej rodziny politycznej”.

Ale Kazachstan jest też najzamożniejszym i mającym największe gospodarcze aktywa krajem regionu. Osobistą ambicją byłego pierwszego sekretarza kazachskiej partii komunistycznej, a dziś prezydenta jest, aby Kazachstan pełnił rolę mocarstwa ponadregionalnego. Choćby ostatnio, w czasie rozmowy kazachskiego prezydenta i Donalda J. Trumpa Nazarbajew na ochotnika zapragnął odgrywać rolę swoistego pośrednika między USA a Rosją. Oczywiście rolą Astany miałaby być deeskalacja napięcia między mocarstwami...

Sama Astana jest miastem bardzo nowoczesnym – niemal tak, jak Brasilia na drugiej półkuli jest stolicą powstałą niemal od zera. Choć szybko się rozwija, wciąż jest miastem dwukrotnie mniejszym niż poprzednia stolica Ałmaty. Kiedyś była tu rosyjska forteca Akomolińsk – choć jej nazwa bierze się od kazachskiego słowa „Akmoły” (oznaczającego „białą mogiłę”). W 1918 przez pół roku rządziła tu Biała Gwardia admirała Kołczaka. Piszę o tym, bo akurat mija setna rocznica tego kontrrewolucyjnego przerywnika między opanowaniem miasta przez „czerwoną Rosję” a powrotem tejże „czerwonej Rosji”.

Spotykam się z przewodniczącym parlamentu Kazachstanu Nuranem Nigbatulinem. Starszy ode mnie o pół roku, gadatliwy, jako hobby podaje „piłkę nożną”, co od razu czyni go w moich oczach sympatyczniejszym. Tylko czemu oficjalny życiorys człowieka urodzonego w 1962 roku rozpoczyna się w chwili, gdy ma on 38 lat? I choć był szefem międzynarodowego lotniska w Astanie, a także linii lotniczych Air Astana, to wydaje mi się, że i tak to, co najbardziej zaowocowało w jego życiorysie to fakt, że był przez dwa lata szefem struktur partii Nazarbajewa w stolicy kraju, a od 9 lat jest członkiem krajowych władz tej partii.

Polska powinna być tu obecna

Kazachstan stara się u siebie organizować różnego rodzaju konferencje międzynarodowe, aby stać się swoistym punktem odniesienia na światowej arenie. Sprzyja temu potencjał gospodarczy. Ostatnio kraj ten zdystansował Kanadę w rankingu światowego wydobycia rud uranu. A to znacząco wpływa na rozwój hutnictwa, przemysłu chemicznego i maszynowego. Ciekawe, że Astana nie boi się kapitału zagranicznego. Spółki wydobywające surowce energetyczne czy rudy żelaza oraz fosforyty, srebro i złoto zapraszają inwestorów zarówno z Zachodu, jak i z Chin. Dla Pekinu jego wielki środkowoazjatycki sąsiad to naturalny teren nie tylko ekspansji gospodarczej, ale też demograficznej: kolonia chińska systematycznie się powiększa, choć jest tu też aktywna, zasiedziała mniejszość koreańska.

Ciekawe, że państwo to liczące niespełna 18 milionów mieszkańców nie ma wcale, jak na warunki postsowieckie, wielkiej armii. Liczy ona „tylko” 110 tysięcy żołnierzy i około 380 tysięcy rezerwistów. Dziewiąty pod względem wielkości kraj świata, 62 pod względem ludności państwo globu, ma ledwie 80-tą armię na świecie.

Wyczuwam, że elity władzy w Astanie, których przedstawiciele z niechęcią mówią o ukraińskim Majdanie, trochę się obawiają takiego „importu”. Z drugiej strony niemała część opozycji, zwłaszcza ta nagłaśniana w zachodnich mediach, to ludzie, którzy mają sprawy karne czy wyroki za malwersacje i od lat mieszkają w krajach zachodnich. To gwarantuje polityczną stabilizację tego państwa. Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad odróżniało go to od na przykład Kirgistanu czy Mongolii.

A Polska? Powinniśmy być bardziej obecni nie tylko w Kazachstanie, ale w całym regionie centralnej Azji. Bałtowie czy Czesi wykorzystują fakt znajomości sowieckich i postsowieckich realiów do robienia tu interesów. Nie widzę powodu, aby nie czynił tego lider „nowej Unii” - czyli my.

*tekst ukazał się w „Gazecie Polskiej Codziennie” (21.05.2018)

Data:
Kategoria: Świat
Tagi: #Kazachstan

Ryszard Czarnecki

Ryszard Czarnecki - https://www.mpolska24.pl/blog/ryszard-czarnecki

polski polityk, historyk, dziennikarz, działacz sportowy, poseł na Sejm I i III kadencji, deputowany do Parlamentu Europejskiego VI, VII i VIII kadencji, były wiceminister kultury, były przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej i minister – członek Rady Ministrów, wiceprzewodniczący Parlamentu Europejskiego.

Komentarze 0 skomentuj »
Musisz być zalogowany, aby publikować komentarze.
Dziękujemy za wizytę.

Cieszymy się, że odwiedziłeś naszą stronę. Polub nas na Facebooku lub obserwuj na Twitterze.