Pan tik - tak

A ile jest zegarów w naszym domu?

Choć niejednym ciśnie się na usta piosenka : „budzikom śmierć”, ale dzięki nim dzień zaczyna się punktualnie, by zdążyć do szkoły lub pracy. Czy jest pomieszczenie, w którym braknie zegara? U mnie jest 5 plus w telefonach i na rękę, w samochodzie, co w sumie daje 11 sztuk. A u Was ile ich jest?

Cieszyn szykuje atrakcję dla turystów!

Zabytkowy zegar na Wieży Piastowskiej ożyje, a zwiedzający będą mogli obejrzeć jego serce. Zaś spiżowe kuranty będą słyszane jeszcze daleko, daleko... Jest on sterowany drogą radiową z Franfurtu nad Menem (wskazówki nie zatrzymują się nawet, gdy braknie prądu, a z czasu letniego na zimowy i odwrotnie przestawia się automatycznie).

Moda na krajo-widoki
W Europie środkowej swego czasu, była moda na zegary obrazowe. Najbardziej znanym twórcą obrazów-zegarów był Carl Ludwig Hoffmeister. Do najczęściej przedstawianych tematów należały właśnie widoczki wzbogacone postaciami. Malowano miasta np.: Wiednia, rzekę Ren i miejscowości nad nią położone, zamki nadreńskie, Skała Lorelei. Do ulubionych tematów należały pejzaże alpejskie, zwłaszcza te z terenu Tyrolu. Istotną rolę odgrywają w nich ludzie, wywodzący się z różnych warstw społecznych, ukazywanych podczas wykonywania codziennych czynności. Zegary tego typu posiadały w grające pozytywki. Jeden z takich zegarów umieszczony jest na charakterystycznej romantycznej wieży z neogotyckimi sterczynkami. Ukazana jest grupa osób w biedermeierowskich strojach oraz wieśniaków w strojach codziennych. Artysta jest dobrym obserwatorem codziennego życia. Stąd takie detale, jak wóz konny, kobieta z dzieckiem, susząca się na poręczy bielizna, kwiaty w oknach, koło oparte o drewniany słup.
Zegar przez wiele lat znajdował się w depozycie w Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie, a ostatnio poddawany jest pracom konserwatorskim i po ich zakończeniu wzbogaci ekspozycję sztuki zdobniczej galerii kieleckiej.

W jakim kierunku idą nasze myśli

Jeśli mamy podać dowolne przykłady: choćby znanego aktora, słynnego malarza, miasta z pięknymi zabytkami, podajemy wszystko z zagranicy. Racja – oni też mają niecodzienne i słynne na cały świat zegary:

--- zegar na wieży katedry Westminister,

--- Big Ben w Londynie,

--- zegar na wieży Kremlowskiej w Moskwie,

--- zegar na katedrze Notre Dame w Paryżu - gdzie nakręcono nawet słynny film - "Dzwonnik z Notre Dame",

--- wiekowe zegary na licznych wieżach pięknej i starej Pragi.

Nie dajmy się oczarować!

Sami przekonajcie się, że w Polsce, w różnych zakątkach, można spotkać piękne i ciekawe zegary. Zegary, które warto znać w Polsce to:

--- Poznański zegar ratuszowy z koziołkami,

--- Czarodziejski świat gdańskich zegarów,

--- Zegar Wrocławskiego Ratusza,

--- Zegar Kościoła Katedralnego na Wawelu,

--- Zegary na wieży Kościoła Mariackiego, które teraz bawią mieszkańców 16 melodiami,

--- Warszawa - Zamek Królewski,

--- Zegar Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, itd.

Ale ja pragnę Państwu przedstawić te mniej znane, a jakże nietypowe i warte zwrócenia uwagi.

Zegary słoneczne

Były to jedne z pierwszych zegarów w historii jakie zbudowano. Poznań jest dla podróżników, Poznaniaków oraz dla wygodnych. Chcesz sprawdzić, jaka jest właśnie godzina w Moskwie, Paryżu, Madrycie czy Rzymie? Jest to możliwe odczytując czas na zegarze wielokrotnym. A może chcesz przysiąść na zegarze? Tak - siadaj bez obaw, nikt nie wlepi Ci mandatu za niszczenie obiektu. Zegar jest też ławeczką. W 2003 roku Poznań świętował 750-lecie lokacji miasta i z tej okazji nad jeziorem Malta powstał Ogród Czasu, w obrębie którego ustawiono 5 zegarów słonecznych.

Każdy słonecznik z tej serii pokazuje inne możliwości i techniki pomiaru czasu cieniem. Wszystkim towarzyszą plansze informacyjne, wyjaśniające pokrótce działanie danego zegara.

Jeden z tych zegarów Ogrodu Czasu wydaje się być zwykłym słonecznikiem horyzontalnym, choć niewątpliwie wyróżnia się spośród innych swoim rozmiarem, który sprawia, że stojąc przy nim można poczuć respekt przed upływem czasu.

Zegary wieżowe

Są nierozłącznym pejzażem miast i miasteczek. Ale należy ubolewać, że wiele zegarów wieżowych jest nieczynnych i zapomnianych. Czyżby ich czas już się skończył? To stare, nietypowe mechanizmy, brak części, a przede wszystkim brak rzemieślników, którzy potrafiliby takie zegary naprawić. Często stare i wysłużone mechanizmy zastępuje się nowoczesną techniką kwarcową i sterowanie radiem. Zegary wieżowe spoglądają na nas z wież kościelnych i ratuszowych. Niektóre z nich przeszły do historii, są symbolami, rozpoznawalne na pięknych i oryginalnych budowlach, po kształtach, zdobnictwie. Witają nas oryginalnym odgłosem bijących dzwonów. Budowniczowie, architekci i konstruktorzy zegarów, prześcigali się w tworzeniu pięknych budowli, których często zwieńczeniem był właśnie zegar wieżowy. Mechanizmy tych zegarów były sprzęgnięte z dzwonami, kurantami czy ruchomymi postaciami lub figurami. Upowszechnienie się tychże zegarów, wprowadziło do życia mieszkańców miast nowy element. Dotychczas dzwony kościelne wzywały wszystkich na modlitwę, dzwony zegarów wieżowych natomiast narzucały mieszkańcom rytm dnia pracy. Bicie dzwonów oznajmia o ważnych wydarzeniach dla kraju i świata. Do zegarów wieżowych wprowadzono melodykę i sygnały (skrócone hejnały itp.), gdzie przykładem jest zegar na katowickim Rynku, połączone lub zastępujące często bicie zegara - przykład zegar na wieży bielskiego Ratusza.
Niektóre zegary to wręcz dzieła sztuki! Z czasem powstawało wiele nowych konstrukcji, patentów, stosowano coraz to lepsze materiały, pojawiły się znane pracownie mistrzów sztuki zegarmistrzowskiej w Szwajcarii, Niemczech, Anglii, Francji i Włoszech.

Chrońmy piękne, stare zegary wieżowe, świadectwo pięknego rzemiosła i upływającego czasu!

Przykładem ładnego zegara wieżowego jest zegar zdobiący świebodzicki Ratusz, który został wyprodukowany w 1876r. Producentem zegara jest firma Carl Weiss z Głogowa. Była to jedna z najbardziej znanych fabryk zegarów wieżowych w naszej części Europy. Konstrukcje z głogowskiej fabryki zdobyły nagrody na wystawach światowych w Paryżu 1855 i 1867 w Londynie 1862 oraz w Wiedniu 1873. Założona w 1837 roku fabryka stworzyła do końca 1937 roku ponad 3100 zegarów. Zegary z Głogowa zamontowano na wieżach między innymi w Paczkowie, Smolcu, Bolesławcu, Głogowie, Siemianowicach Śląskich, Wołczynie, Jeleniej Górze, Turku i Mysłowicach. Fabryka opatentowała wiele innowacyjnych rozwiązań technicznych. Zegar został zaprojektowany i wykonany zgodnie z dawnymi regułami zegarmistrzowskimi w czasach, kiedy liczyła się jakość i długowieczność zegara a nie nadmierna oszczędność materiału. Mechanizm zegara składa się z trzech zespołów:
- zespołu chodu (pomiar czasu)
- zespołu bicia kwadransów
- zespołu bicia godzin

W tym roku mijają 134 lata pracy zegara- to piękny wiek jak na taki mechanizm.

Krakowskie zegary

Ci, którzy uważają, że w Krakowie czas się zatrzymał, mają trochę racji. Faktycznie kiedyś w Krakowie stanęły zegary. 20 lutego 1846 r., podczas powstania krakowskiego, władze nakazały zatrzymać wszystkie zegary w mieście. Do 6 grudnia 1891 r. w Krakowie obowiązywał czas miejscowy krakowski, zgodny z przechodzącym przez miasto południkiem 20° długości geograficznej wschodniej. Czas w Krakowie przez wiele wieków odmierzano hejnałem mariackim. By zwiększyć dokładność, w 1838 r. wprowadzono tzw. znak południa - w samo południe z dachu Obserwatorium Astronomicznego do wieży Mariackiej dawano sygnał chorągwią. 6 grudnia 1891 r. cofnięto zegary o 20 minut, by ujednolicić czas w całej monarchii austro-węgierskiej. A teraz jak chodzą zegary?

Płocki odmierzacz czasowy

Stary Rynek. To tutaj właśnie można zobaczyć na własne oczy księcia Bolesława Krzywoustego. Jedną z najbardziej charakterystycznych budowli mieszczących się w Płocku jest klasycystyczny ratusz, wybudowany w pierwszej połowie XIX w. To właśnie tutaj odbyły się ostatnie obrady Sejmu Królestwa Polskiego w 1827 r. Z ratuszowej wieży codziennie o godz. 12.00 i 18.00 rozlega się hejnał. Po hejnale o godz. 12.00 na wieży pojawiają się figury naturalnej wielkości, przedstawiające scenę pasowania księcia Bolesława Krzywoustego na rycerza.

Zegary na wzgórzu w Przemyślu

Przemyśl zyska nową, absolutnie wyjątkową atrakcję turystyczną: będzie można podziwiać miasto z wysokości słynnej wieży katedralnej. Szczyt wieży to najwyższy punkt widokowy miasta, budowla liczy 71m wysokości. Aby dotrzeć na wierzchołek, trzeba pokonać ponad 265 stopni. Zanim jednak pierwsi turyści będą mogli się tam wdrapać, by podziwiać panoramę miasta, wieżę czeka gruntowny remont. Najwyższa na to pora, bo jak wykazały wykonane w ubiegłym roku ekspertyzy, wieńczący wieżę 4,5-metrowy krzyż odchylił się od pionu na tyle, że istniało zagrożenie katastrofą budowlaną. Punkt widokowy będzie mieścił się na wysokości zegarów, panoramę będzie można podziwiać przez ich szklane tarcze, z których każda liczy po 2,5 m średnicy. Widok z góry jest przepiękny, dzięki zamontowanym tam czterem teleskopom - skierowanym w cztery strony świata - będzie można podziwiać nie tylko Przemyśl, ale i okolice, a przy dobrej pogodzie spojrzeć nawet poza granicę kraju.

Zabytkowy zegar z wieży Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie jest atrakcją turystyczną, ale bywa też dość kłopotliwy podczas koncertów. Wybijając pełne godziny zakłóca występy artystów. Tak było niedawno np. podczas koncertu Nigela Kennedy'ego i turnieju tenorów. Czy nie można byłoby przy takich okazjach wyłączać zegara?

Wyobraźcie sobie, że powstał Klub Miłośników Zegarów i Zegarków, który skupia nie tylko wąskie grono specjalistów, lecz również entuzjastów, kolekcjonerów oraz przedstawicieli środków masowego przekazu. Dobrze by było, by historia zegarmistrzostwa żyła dzięki muzeom i zbiorom zegarkowym w Polsce. Takich kolekcji z tej dziedziny znajdziecie w

• Gdańsku - Muzeum Zegarów Wieżowych

• Jędrzejowie

• Krośnie

• Poznaniu

• Toruniu

• Muzeum Rzemiosł Artystycznych i Precyzyjnych m. st. Warszawy

• Krakowie – Muzeum Historyczne Miasta

Może Państwo nam podpowiecie i w Waszej miejscowości jest jakiś nietypowy zegar godny uwagi?

Powiem Państwu jeszcze jedną ciekawostkę. Wszystkie cuda i świecidełka oraz nowinki z tej dziedziny, można obejrzeć podczas „Targów biżuterii i zegarków”:

- w Szwajcarii

– w Bazylei (na przełomie marca i kwietnia),

- w Lipsku (we wrześniu),

- w Warszawie (na początku października).

W Genewie siedziby mają 72 firmy zegarmistrzowskie i wszystko chodzi JAK W SZWAJCARSKIM ZEGARKU. Ale obojętnie jakim zegarkiem się posługujemy, o północy 31 grudnia wszyscy będziemy witać nowy rok składając sobie życzenia z najbliższymi.

Artykuł ten dedykuję wszystkim sympatykom nietypowych zegarów.
Pozdrawiam Pyrka

W tekście wykorzystno zdjęcie zegara z portalu Zabytkowe Zegary.