Celem tworzenia tzw. ,,koszyka świadczeń zdrowotnych”[1] jest m.in.: określenie uprawnień ubezpieczonych, ograniczenie wydatków firm ubezpieczeniowych lub uprawnienie większej liczby osób do świadczeń w ramach tych samych nakładów, eliminowanie technologii o niekorzystnych lub wątpliwych wynikach, czyli kiedy brak jest efektywności klinicznej, niskiej opłacalności w stosunku do innych dostępnych opcji (wysoki współczynnik efektywności kosztowej)[2].
Prace nad wprowadzeniem koszyka świadczeń gwarantowanych w Polsce prowadzone były w latach 1993–1995[3]. Pierwsze próby nie zakładały przeznaczenia środków na projektowanie jego struktury, organizacji opracowywania, ani umiejscowienia koszyka w systemie[4]. Kolejne próby, nie poprzedzone przygotowaniem szczegółowego planu działań, bez przyjęcia celu i metodyki dokonywania wpisów do ,,koszyka”, zostały poczynione przy okazji prac nad rządowym projektem ustawy o świadczeniach zdrowotnych gwarantowanych przez państwo ze środków publicznych[5].
Nie doszło jednak do uchwalenia projektu ustawy o zakresie świadczeń gwarantowanych[6], a jedynie doprecyzowano zakres uprawnień ubezpieczonych i zobowiązań płatnika[7] w Ustawie z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym[8].
Pośrednio próby bardziej precyzyjnego zdefiniowania zakresu przedmiotowego ubezpieczenia zdrowotnego miały miejsce w 1999 r., przy okazji przygotowania tzw. „standardów świadczenia usług medycznych”[9] przez Ministerstwo Zdrowia i Pełnomocnika Rządu ds. Wprowadzenia Powszechnego Ubezpieczenia Zdrowotnego[10]. W wyniku podjętych prac powstał dokument podzielony na 42 części odnoszące się do poszczególnych specjalności medycznych i zawierający implicite procedury medyczne refundowane przez Kasy Chorych[11].
Kontynuacją
tego przedsięwzięcia było doprecyzowywanie przedmiotu zakupów kas chorych, tzw.
produktów przez poszczególne
kasy chorych w latach 2000–2002[12], a także projekt, jaki
został uruchomiony przez Ministerstwo Zdrowia ze środków Banku Światowego, pt. ,,Standardy świadczeń zdrowotnych nabywanych w
ramach systemu opieki zdrowotnej
w Polsce”[13],
realizowany
przez grupę konsultingową TNO z Holandii. W opracowaniu TNO za narzędzie
dokonywania wyboru usług objętych ubezpieczeniem uznaje się tzw. ocenę technologii medycznych (Health Technology Assessment)[14], z jej oparciem w
wynikach badań klinicznych dotyczących skuteczności i efektywności
poszczególnych rodzajów terapii
i technologii medycznych[15]. Podobne kryteria zostały
wskazane w innym projekcie, realizowanym przez Ministra Zdrowia w latach
2000–2002, zatytułowanym ,,Narzędzia
analizy i oceny priorytetów zdrowotnych”, w którym dla celów
podejmowania decyzji w dziedzinie polityki zdrowotnej zaleca się dokonywanie oceny skuteczności
klinicznej oraz efektywności kosztowej interwencji zdrowotnej[16].
II
Na konieczność określenia zakresu świadczeń opieki zdrowotnej przysługujących w ramach środków publicznych zwrócił uwagę Trybunał Konstytucyjny[17] w wyroku z dnia 7 stycznia 2004 r.[18], stwierdzając niekonstytucyjność większości rozdziałów[19] zawartych w Ustawie z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia[20]. Trybunał podkreślił m.in., że w Ustawie o NFZ brakowało podstaw dla stworzenia katalogu i standaryzacji stosowanych procedur medycznych. Tymczasem to właśnie katalog zdefiniowanych procedur medycznych musi określać jakość (realną treść) konkretnego świadczenia medycznego danego rodzaju, udzielonego osobie ubezpieczonej.
Dopiero konkretnie zastosowane procedury z przypisanymi cenami składają się na całość (i wartość). W konsekwencji nieuregulowania podstawowych standardów usług medycznych nastąpiło z jednej strony naruszenie zasady równości, tak w grupie świadczeniodawców, jak i w grupie świadczeniobiorców (ubezpieczonych), z drugiej zaś – rynek usług medycznych nie był w rezultacie „rynkiem regulowanym” lecz był obszarem „ręcznego sterowania”. Ustawa o NFZ nie wprowadziła ani katalogu standardowych świadczeń zdrowotnych należnych każdemu[21], ani katalogu procedur medycznych i ich standaryzacji, ani też cen przypisanych do tych procedur, co miało być głównym mechanizmem równości ubezpieczonych w dostępie do świadczeń i jednocześnie podstawowym mechanizmem realizacji ubezpieczenia zdrowotnego[22].
Po wyroku Trybunału uchwalono Ustawę z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych[23], która miała zawierać wskazania Trybunału dotyczące standardów medycznych, ale nie zawierała[24]. Pomimo bardzo wielu nowelizacji, dopiero Ustawą z dnia 25 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o cenach[25] uregulowano tę kwestię. Uchylając art. 17 u.o.ś.z.[26], który stanowił, iż ,,Świadczeniobiorcom na podstawie ustawy nie przysługują świadczenia opieki zdrowotnejokreślone w wykazie, stanowiącym załącznik do ustawy”[27], a uchwalając w dziale II po rozdziale 1 rozdział 1a i 1b w brzmieniu ,,Kwalifikowanie świadczeń opieki zdrowotnej jako świadczeń gwarantowanych”. W oparciu o art. 31d znowelizowanej u.ś.o.z. Minister Zdrowia wydał tzw. 13 Rozporządzeń koszykowych[28]. Zmieniono radykalnie również definicję świadczenia gwarantowanego. Zgodnie z przyjętymi przepisami świadczenie gwarantowane to świadczenie opieki zdrowotnej finansowane w całości lub współfinansowane ze śródków publicznych na zasadach i w zakresie określonych w ustawie[29]. Natomiast przed nowelizacją z dnia 25 czerwca 2009 r. świadczenie gwarantowane określane było jako świadczenie opieki zdrowotnej finansowane wcałości ze środków publicznych, na zasadach i w trybie określonych w ustawie. W konsekwencji uchwalonych przepisów wprowadzono możliwość współfinansowania świadczeń opieki zdrowotnej. Nasuwa się zatem pytanie kto ma być tym współfinansującym[30]?
Kolejne zmiany, określające pośrednio katalog świadczeń opieki zdrowotnej wprowadzono
Ustawą z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków,
środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów
medycznych[31].
Jak również Ustawą z dnia 23 lipca 2010 r. o zmianie ustawy o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych[32]. Mianowicie
art. 85 ust. 2 Ustawy o
lekach daje możliwość ministrowi właściwemu do spraw zdrowia do dokonania
zmiany w drodze rozporządzenia wykazu świadczeń gwarantowanych, w granicach określonych w art. 31d u.o.ś.z.,
w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Natomiast w Ustawie o zmianie
ustawy z dnia 23 lipca 2010 r., w art. 3 ust. 1 wskazano, że akty wykonawcze
wydane na podstawie art. 31d u.o.ś.z.,
zachowują moc do dnia wejścia w życie aktów wykonawczych wydanych na podstawie
art. 31d u.o.ś.z., jednak nie dłużej niż przez okres 24 miesięcy od dnia
wejścia ustawy[33].
III
Uznałem, iż wprowadzenie opisujące proces definiowania pojęcia zakresu świadczeń gwarantowanych tzw. ,,koszyka”, który dotyczy każdego potrzebującego pomocy medycznej konieczne jest ze względu na wzmocnienie tych zagadnień w doktrynie z zakresu prawa konstytucyjnego[34]. Ponieważ, władza ustawodawcza w trakcie tworzenia prawa (co wykazane zostało powyżej)[35], nie przywiązuje należytej wagi do konstytucyjności systemowych uregulowań dotyczących systemu opieki zdrowotnej[36], co z kolei negatywnie wpływa na wszystkich uczestników systemu opieki zdrowotnej, w szczególności na pacjentów i lekarzy oraz relacje pomiędzy nimi.
Zgodnie z art. 2 ust. 3 Ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich[37], Samorząd zawodowy lekarzy i lekarzy dentystów jest niezależny w wykonywaniu swoich zadań i podlega tylko przepisom prawa. Art. 3 ust. 1 Ustawy o izbach stanowi, że jednostkami organizacyjnymi samorządu zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów posiadającymi osobowość prawną są: Okręgowe Izby Lekarskie, Wojskowa Izba Lekarska i Naczelna Izba Lekarska, które działają przez organy określone w ustawie. Przepis art. 39 Ustawy o izbach stanowi natomiast, że Naczelna Rada Lekarska kieruje działalnością Naczelnej Izby Lekarskiej w okresie między krajowymi zjazdami lekarzy.
Ponadto, organizacja, sposób działania oraz kompetencje Izb Lekarskich wynikają z Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty[38],Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 września 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych objętych wpisem do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą oraz szczegółowego trybu postępowania w sprawach dokonywania wpisów, zmian w rejestrze oraz wykreśleń z tego rejestru[39], a także Kodeksu Etyki Lekarskiej[40].
Nie bez znaczenia pozostaje art. 17 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.[41], który w ust. 1 stanowi, iż ,,W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony[42].
Jerzy Ciapała zauważył, że ,,Samorząd zawodowy jest celową korporacją prawa publicznego. Spoczywają na nim obowiązek sprawowania pieczy nad należytym wykonywaniem szczególnych zawodów i zarazem drugi obowiązek – kierowania się koniecznością ochrony interesu publicznego. Obowiązki te determinują zarazem dwie konstytucyjne funkcje samorządów zawodowych, przy czym wykładnia art. 17 ust. 1 wskazuje, że ustawodawca musi uwzględniać normę nakazującą, aby oba obowiązki były ,,sprzężone” merytorycznie i funkcjonalnie. Mamy zatem do czynienia ze ścisłym powiązaniem istoty takiej korporacji zawodowej prawa publicznego z funkcją ochrony interesu publicznego, determinującą jej status”[43].
IV
Z prawem, choć często nie uświadamiamy sobie tego, styka się każdy z nas codziennie[44]. Podobnie jest obecnie z dostępem do świadczeń zdrowotnych przez pacjenta[45], które to zadania[46] zostały uregulowane w poszczególnych aktach normatywnych, jak również zachowania adresatów, którzy wykonują zawody medyczne[47]. Dzieje się tak, dlatego, że bardzo wiele elementów naszego życia, chcemy ,,ubrać” w ramy prawne mając na uwadze, że to rozwiąże problematyczne kwestie pomiędzy np. relacjami pacjent - lekarz[48].
Naczelna Rada Lekarska występując w dniu 17 października 2011 r., z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego[49]na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4[50] i ust. 2[51] w związku z art. 188 pkt 1 i 3[52] Konstytucji RP wniosła o zbadanie: po pierwsze: art. 31d u.o.ś.z.[53], z art. 68 ust. 1 i 2[54] oraz art. 92 ust. 1[55] w zw. z art. 68 ust. 2 zdanie drugie Konstytucji RP; po drugie, Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego[56] z art. 2[57], art. 32[58] oraz art. 68 ust. 1 i 2 Konstytucji RP; po trzecie, komunikatu Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 30 kwietnia 2009 r. w sprawie rozliczeń świadczeń udzielanych pacjentom włączonym do badania klinicznego oraz komunikatu Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 11 stycznia 2010 r. w sprawie przysługującego w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia leczenia endodontycznego z art. 31 ust. 3[59], art. 68 oraz art. 93 ust. 2[60] Konstytucji RP. (Obecnie stan prawny jest po zmianach).
W ocenie wnioskodawcy, wskazane regulacje naruszają Konstytucję RP. Po pierwsze dlatego, że brak jest precyzji wskazanych przepisów i nieokreśloność wynikających z nich norm prawnych, prowadzą do sytuacji, w której zarówno lekarz, jak i – przede wszystkim pacjent, nie są w stanie precyzyjnie ustalić kręgu świadczeń medycznych finansowanych ze środków publicznych, które przysługują pacjentowi w określonej sytuacji. Ponadto także świadczeniodawca narażony jest na niepewność co do zakresu finansowania tych świadczeń ze środków publicznych. Po drugie, z niepewnością i niedookreślonością zakresu świadczeń gwarantowanych (które są finansowane ze środków publicznych) wiąże się też problem interpretacji art. 68 ust. 2 Konstytucji RP w sposób, który uniemożliwia realizację prawa do ochrony zdrowia (art. 68 ust. 1 Konstytucji RP) w sytuacji, gdy świadczenia nie są finansowane ze środków publicznych[61].
Na podstawie art. 36 ust. 1 Ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym[62], Trybunał w jednoosobowym składzie, który reprezentował Marek Kotlinowski, po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku ogólnokrajowej władzy organizacji zawodowej jaką jest Naczelna Rada Lekarska o zbadanie zgodności z Konstytucją RP przywołanych uregulowań: postanowił odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi. Trybunał wskazał, że organizacje zawodowe jako zrzeszenia przedstawicieli określonego zawodu (np. zaufania publicznego) mogą domagać się kontroli wyłącznie tych aktów normatywnych, które bezpośrednio kształtują zasady wykonywania danej profesji[63]. To zatem konieczność obrony celów ściśle zawodowych racjonalizuje przyznanie ogólnokrajowym władzom tychże organizacji legitymacji ograniczonej rzeczowo, pozostawiając podmiotom legitymowanym generalnie[64] inicjowanie kontroli norm, uzasadnione ochroną interesu ogólnospołecznego (ogólnonarodowego)[65].
Oceniając wniosek ze względu na treść art. 31d u.o.ś.z. oraz powołane wzorce kontroli, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że są one immanentnie związane z ochroną celów ogólnospołecznych, w szczególności „beneficjentów systemu opieki zdrowotnej”, „świadczeniobiorców”, oraz systemu prawa, a tym samym nie dotyczą bezpośrednio zasad wykonywania profesji lekarza i w konsekwencji – obrony interesów środowiska zawodowego reprezentowanego przez NRL[66].
Trybunał ocenił również, że Naczelna Rada Lekarska, po pierwsze, postawiła zarzut na stosowanie prawa, po drugie, żądała stwierdzenia niezgodności z Konstytucją RP zaniechania prawodawczego, polegającego w szczególności na braku „możliwości pokrywania kosztów terapii przez pacjentów”, po trzecie, domagała się, aby Trybunał dokonał oceny zaskarżonych przepisów (aktów) w aspekcie celowości (racjonalności).
Przywołane zarzuty nie mogły być rozpatrywane przez Trybunał z uwagi na brak kognicji w tym zakresie. Trzeba bowiem pamiętać, że ustawa zasadnicza przyznała Trybunałowi Konstytucyjnemu status „sądu prawa”, nie zaś „sądu faktu”[67]. Co znamienne, nie należy do Trybunału ocena racjonalności działań prawodawcy[68]. Nie można zapominać, że Trybunał Konstytucyjny pełni rolę jedynie „ustawodawcy negatywnego”, który eliminuje z systemu prawnego normy naruszające Konstytucję. Nie ma natomiast kompetencji do stanowienia norm, a taki charakter miałoby orzekanie w sprawie zaniechań prawodawczych[69].
W zażaleniu z dnia 23 kwietnia 2012 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 kwietnia 2012 r. Naczelna Rada Lekarska wniosła o „skierowanie sprawy do rozpoznania na rozprawie”. Jednak Trybunał w składzie: Teresa Liszcz, Mirosław Granat, Małgorzata Pyziak-Szafnicka, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym postanowił nie uwzględnić zażalenia[70].
Biorąc powyższe pod uwagę jak również rolę Naczelnej Rady Lekarskiej jako ogólnokrajowej władzy organizacji zawodowej, w kształtowaniu poglądów związanych z ochroną celów ogólnospołecznych w szczególności ,,beneficjentów systemu opieki zdrowotnej” należy uwzględnić fakt, że ustawodawca uchwala normy prawne regulujące zachowania pacjentów jak również lekarzy[71].
[1] Szerzej zob. M. Dercz, H. Izdebski, Organizacja ochrony zdrowia w Rzeczypospolitej Polskiej w świetle obowiązującego ustawodawstwa, Warszawa - Poznań 2001, s. 9 i n, gdzie wskazano na dylematy terminologiczne ,,ochrony zdrowia”.
[2] Szerzej zob. K.
Łanda, J. Siwiec, Kryteria włączania i
wykluczania z koszyka świadczeń gwarantowanych w wybranych krajach – możliwości
wykorzystania w Polsce, K. Łanda (red.), Kraków 2006,
s. 16 i n.
Zespół ds. Rozwiązań Systemowych w Ochronie Zdrowia, który został powołany przez Ministra Zdrowia, przedstawił wyniki prac prowadzonych od 15 stycznia do 15 marca 2004 r. w dokumencie pt. ,,Strategia Zmian w systemie opieki zdrowotnej. Szansa przezwyciężania kryzysu”, Warszawa, 15 marca 2004 r., s. 104, i w następujący sposób określił tzw. ,,koszyk”: ,,…przyjęt[y] proces definiowania zakresu świadczeń gwarantowanych (koszyk) jest określony jako zbiór zasad, w wyniku których powstaje lista świadczeń medycznych o udowodnionej efektywności klinicznej i ekonomicznej (akceptowana relacja koszt-efekt). Jednocześnie powstałaby lista procedur nieefektywnych (ich relacja koszt-efekt jest niższa, niż przyjęte kryterium). Rozwiązanie takie pozwala potraktować weryfikację procedur medycznych jako proces ciągły zależny od postępu w medycynie i zmieniających się relacji kosztowych. Jednocześnie, przyjęta koncepcja koszyka pozwala spełnić oczekiwania Trybunału Konstytucyjnego w zakresie prawa pacjenta do informacji o należnych mu świadczeniach medycznych”.
http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/szwsoz_220304.pdf, dostęp: 1.06.2013.
[3] Szerzej zob. W. Cezary Włodarczyk, Reforma opieki zdrowotnej w Polsce. Studium polityki zdrowotnej, Kraków 1998, s. 268, gdzie autor wskazuje, że początkowo termin zakończenia prac nad ,,koszykiem” planowano na koniec roku 1992.
[4] A. Kozierkiewicz, Koszyk świadczeń – doświadczenia krajowe i zagraniczne. Forum Ochrony Zdrowia. Wyzwania i Możliwości Rozwiązań, Warszawa, 16.03.2004 r.
http://www.qcm2.quicksilver.pl/img/27/Referat%20Adam%20Kozierkiewicz.pdf, dostęp: 27.05.2013 r. Materiał został opublikowany również w: ,,Menedżer Zdrowia”, nr 1/2004, Poznań.
[5] Rządowy projekt ustawy o świadczeniach zdrowotnych gwarantowanych przez państwo ze środków publicznych (druk sejmowy nr 1168 z dnia 19 lipca 1995) skierowany do I czytania w dniu 21 lipca 1995 r.
[6] Szerzej zob. M. Woch, Instytucje kształtujące system opieki zdrowotnej w Polsce. (Analiza prawno-porównawcza lat 1918-2004), Warszawa 2012, s. 114 i n.
[7] W. Cezary Włodarczyk, Reforma opieki…, dz. cyt., s. 273, gdzie autor wskazuję, iż ,,…przesłanie projektu ustawy [o świadczeniach zdrowotnych gwarantowanych] do Sejmu było raczej formalnym spełnieniem przyjętych wcześniej zobowiązań, aniżeli działaniem zmierzającym do rozwiązania rzeczywistych problemów”.
[8] Dz. U. 1997 r. Nr 28, poz. 153 z późn. zm.
[9] W odpowiedzi z dnia 29 września 1999 r. Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej Franciszki Cegielskiej na interpelację nr 2448 Posła Jerzego Jaskierni w sprawie skutków wprowadzenia standaryzacji usług w zakresie opieki medycznej wskazano, iż: ,,Od lutego br. w Departamencie do spraw Informatyki Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej prowadzone były prace na temat tzw. standardów i procedur. W ustaleniach i pracach uczestniczyli przedstawiciele: środowisk pracowniczych, izb lekarskiej i pielęgniarskiej i związków zawodowych, nadzoru specjalistycznego (specjaliści krajowi w poszczególnych dziedzinach medycyny), kas chorych, środowisk pracodawców, kierowników zakładów opieki zdrowotnej. W toku prac ustalono, że standardy będą opracowywane w dwóch grupach zagadnień: Grupa I. Standardy świadczenia usług zdrowotnych nabywanych przez kasy chorych, które opisywane będą poprzez określone parametry, na przykład: kwalifikacje personelu wykonującego określonego rodzaju świadczenia zakres jednostek chorobowych, jakie mogą (muszą) być leczone w ww. poradni czy oddziale danego typu, zakres procedur, jakie muszą być w stanie wykonać pracownicy danej poradni, oddziału lub nabyć je od innych świadczeniodawców, konieczny zakres wyposażenia w sprzęt medyczny służący do wykonywania ww. procedur lub dostęp do takiego sprzętu minimalne doświadczenia kliniczne w leczeniu ww. schorzeń. Grupa II. Standardy (wytyczne) postępowania medycznego. W tej grupie prace koncentrować się będą na zagadnieniach dotyczących: problemów zdrowotnych (chorób), które są szczególnie istotne dla populacji polskiej, a więc przede wszystkim przewlekłych, będą skierowane (…) do lekarzy pierwszego kontaktu, wyniki w postaci wytycznych mają wspomagać decyzje lekarzy dotyczące diagnostyki i terapii określonych schorzeń, pozwolić na określenie zasad dobrej praktyki medycznej, określania wskaźników jakości opieki zdrowotnej. W pierwszej kolejności rozpoczęto prace nad standardami świadczenia usług zdrowotnych. Zorganizowano 42 grupy robocze w 42 specjalnościach medycznych. W każdej z grup uczestniczyli przedstawiciele wymienionych powyżej środowisk”.
http://orka2.sejm.gov.pl/IZ3.nsf/main/22EBF350, dostęp: 30.05.2013 r.
[10] Szerzej zob. M. Woch, Instytucje kształtujące system…, dz. cyt., s. 146 i n., gdzie przedstawiłem szczegółową działalność Pełnomocnika Rządu ds. Wprowadzenia Powszechnego Ubezpieczenia Zdrowotnego.
[11] K. Łanda, J. Siwiec, Kryteria włączania…, s. 17.
[12] Także zob. Wyrównanie finansowe między Kasami Chorych w
polskim systemie ubezpieczeń zdrowotnych. Zadanie 1. Projektu Banku Światowego ,,Inicjatywy sektora prywatnego w
systemie ubezpieczeń zdrowotnych i instytucjach ochrony zdrowia w Polsce” (IBRD
Loan No. 3466 Pol) Wersja końcowa.
Prof. dr Juergen Wasem Chair of Health Systems Management Department of
Law and Economics University of Greifswald, Germany we współpracy z dr Michałem
Markiem UNUZ, Warszawa, 16.04.2001 r.
[13]Raport TNO, Standardy świadczeń
zdrowotnych nabywanych w ramach systemu opieki zdrowotnej
w Polsce, Wassenaarseweg 56 P.O. Box 221,5 2301 CE Leiden
Holandia. W którym opracowano: Zakres świadczeń
nabywanych w ramach narodowego systemu ubezpieczeń zdrowotnych.
Przegląd metod oceny technologii medycznych w dziedzinie farmaceutyków. Metody
HTA. Finansowanie procedur wysokospecjalistycznych i inne zagadnienia polityki
zdrowotnej. Standardy świadczeń zdrowotnych: opracowanie i wdrożenie systemu
licencjonowania działalności medycznej. Opracowanie propozycji listy świadczeń
gwarantowanych. Zakres świadczeń
oraz warunki ich wykonania (standardy produktu).
[14]K. Baka, G. Machulak, A. Pietraszewska – Macheta, A. Sidorko, Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Komentarz, Warszawa – Kraków 2010, s. 247, gdzie wskazano, że ,,Na pełną ocenę technologii medycznej (HTA) składają się trzy elementy: 1) analiza efektywności klinicznej, 2) analiza ekonomiczna, 3) analiza wpływu na system ochrony zdrowia”.
[15] Szerzej zob. P. Franaszek, Ocena technologii medycznych – zagadnienia ogólne [w:] Zdrowie Publiczne, A. Czupryna, S. Poździoch, A. Ryś, W. Cezary Włodarczyk (red.), tom 2, Kraków 2001, s. 103 i n.
[16] A.
Kozierkiewicz, Koszyk świadczeń –
doświadczenia krajowe i zagraniczne. Forum Ochrony Zdrowia.
Wyzwania i Możliwości Rozwiązań, Warszawa, 16.03.2004 r.; R. Topór-Mądry, A.
Gilis-Januszewska, J. Kurkiewicz, A. Pająk, Szacowanie
potrzeb zdrowotnych [w:] Priorytety
zdrowotne – narzędzia oceny i analizy, Kraków 2002, s. 1-147; A. Pająk, M.
Melchior, E. Kawalec, R. Topór-Mądry, P. Berman, Metody i koncepcje epidemiologiczne w zarządzaniu ochroną zdrowia
[w:] Priorytety zdrowotne – narzędzia
oceny i analizy, Kraków 2002, s. 1-102; R. Niżankowski, M. Bała, B. Dubiel,
M. Hetnał, P. Kawalec, K. Łanda, R. Plisko, N. Wilk, Analiza opłacalności [w:] Priorytety zdrowotne – narzędzia oceny i
analizy, Kraków 2002, s. 1-142;
W. Stylo, J. Niedospiał, Zasady
rozliczania kosztów i zamówień [w:] Priorytety
zdrowotne – narzędzia oceny i analizy, Kraków 2002, s. 1-111; W. Sidorowicz, J. Maroszek, D. Kiedik, Analiza społeczna w polityce zdrowotnej [w:]
Priorytety zdrowotne – narzędzia oceny i
analizy, Kraków 2002, s. 1-98; R. Niżankowski, M. Bała, M. Broda, B. Dubiel, M. Hetnał, P. Kawalec, K. Łanda, R. Plisko, A.
Podmokły, J. Wcisło, E. Wójtowicz, Analiza efektywności
[w:] Priorytety zdrowotne – narzędzia
oceny i analizy, Kraków 2002, s. 1-128.
[17]Szerzej zob. M. Woch, Wielopoziomowe i wielopłaszczyznowe ujęcie godności człowieka w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego [w:] Normatywny wymiar godności człowieka, W. Lis, A. Balicki (red.), Lublin 2012, s. 73-99, gdzie przedstawiłem kształtowanie się pozycji ustrojowej Trybunału Konstytucyjnego w Polsce.
[18]Wyrok TK z dnia 7 stycznia 2004 r., sygn. akt (K 14/03), OTK – A 2004, nr 1A, poz. 1.
[19] Szerzej zob. M. Woch, Instytucje kształtujące system…, dz. cyt., s. 205 i n., gdzie wskazuję które to rozdziały.
[20]Dz. U. z 2003 r. Nr 45, poz. 39 z późn. zm. (dalej: Ustawa o NFZ).
[21]Szerzej zob. M. Woch, Indywidualna skarga konstytucyjna jako środek ochrony wolności lub praw, Warszawa 2011, s. 76, gdzie wskazuję w których przepisach Konstytucja RP określa wolności lub prawa ,,każdego”. Także: B. Gronowska, Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela [w:] Prawo konstytucyjne, Z. Witkowski (red.), Toruń 2011, s. 184.
[22]Wyrok TK z dnia 7 stycznia 2004 r., sygn. akt (K 14/03), OTK – A 2004, nr 1A, poz. 1.
[23]T.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm. (dalej: u.ś.o.z.).
[24] Jednak nie oznacza to, że nie było poszczególnych aktów wykonawczych wydawanych w obowiązującym stanie prawnym np. już nieobowiązujące: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą, Dz. U. z 2004 r. Nr 282, poz. 2814; Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie leczenia uzdrowiskowego,Dz. U. z 2004 r. Nr 274, poz. 2724.
[25] Dz. U. z 2009 r. Nr 118, poz. 989.
[26] Szerzej zob. D. E. Lach, Koszyk świadczeń gwarantowanych w systemie opieki zdrowotnej, ,,Praca i zabezpieczenie społeczne” nr 12/2009 Warszawa, gdzie autor wskazuje, że skreślenie art. 17 u.ś.o.z., który obok art. 16 był jednym z przepisów określających stosunkowo skromny katalog świadczeń opieki zdrowotnej wyłączonych z systemu, a tym samym rezygnacja z koncepcji "koszyka negatywnego" na rzecz "koszyka pozytywnego", oznacza drastyczną zmianę sytuacji świadczeniobiorców, i to na ich niekorzyść. O ile bowiem w poprzednim stanie prawnym można było konstruować swoiste domniemanie prawa do wszystkich świadczeń zdrowotnych koniecznych dla świadczenia opieki zdrowotnej, z wyjątkiem wyłączonych expressis verbis przepisami ustawy, o tyle po noweli z 25 czerwca 2009 r. świadczona na rzecz beneficjentów opieka zdrowotna będzie się ograniczała do świadczeń wymienionych w "koszyku".
[27] Ministerstwo
Zdrowia w następujący sposób przedstawiło informację
dotyczącą wykazu świadczeń opieki zdrowotnej nie finansowanych ze środków
publicznych tzw. „koszyk negatywny”: Proponowany zakres koszyka powstał w
wyniku: I. Przyjęcia
założenia, że w koszyku mają znaleźć się świadczenia o niezbadanej naukowo
skuteczności lub o niepotwierdzonej w badaniach naukowych skuteczności na
zasadach Evidence Based Medicine,
czyli Ewaluacja Badań Medycznych; II. Wpisania
świadczeń nie finansowanych przez NFZ w oparciu o Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 kwietnia 2003 r. w sprawie
wykazu ponadstandardowych świadczeń zdrowotnych, Dz. U. z 2003 r. Nr 62, poz.
575 wynikające z delegacji z artykułu 47 ustawy
o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, a uchylające Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 2
listopada 1998 r. w sprawie wykazu świadczeń ponadstandardowych, Dz. U. z 1998 r. Nr 140, poz. 909, z 2001 r. Nr 151, poz. 1723; III. Konsultacji przeprowadzonych przez Sekretarza Stanu w Ministerstwie
Zdrowia Panią Ewę Kralkowską z konsultantami krajowymi ze wszystkich dziedzin
medycyny. Natomiast w u.o.ś.z. zamiast Rozporządzenia określono w załączniku do
Ustawy wykaz świadczeń opieki zdrowotnej niefinansowanych ze środków
publicznych.
[28] Tzw. ,,Rozporządzenia Koszykowowe” weszło w życie 31 sierpnia 2009 r. Stanowią one informację dla pacjentów, jakie świadczenia im się należą nieodpłatnie. Stan prawny na 29.12.2014 r. jest inny dlatego, że rozporządzenia były znowelizowane. Szerzej zob. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego, Dz. U. z 2009 r. Nr 139, poz. 1136; Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ratownictwa medycznego, Dz. U. z 2009 r. Nr 139, poz. 1137; Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej, Dz. U. z 2009 r. Nr 139, poz. 1138; Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, Dz. U. z 2009 r. Nr 139, poz. 1139; Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych ">z zakresu świadczeń wysokospecjalistycznych oraz warunków ich realizacji, Dz. U. z 2009 r. Nr 139, poz. 1140; Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu zaopatrzenia w wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi oraz środki pomocnicze, Dz. U. z 2009 r. Nr 139, poz. 1141; Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, Dz. U. z 2009 r. Nr 139, poz. 1142 uchylone Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2011 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, Dz. U. z 2011 r. Nr 235, poz. 1394; Rozporządzenie Ministra Zdrowia ">z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego, Dz. U. z 2009 r. Nr 140, poz. 1143; Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego, Dz. U. z 2009 r. Nr 140, poz. 1144; Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej, Dz. U. z 2009 r. Nr 140, poz. 1145; Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, Dz. U. z 2009 r. Nr 140, poz. 1146.
[29] Art. 5 ust. 35 u.o.ś.z.
[30] Moim zdaniem należy się w tym miejscu zastanowić nad konstytucyjnością tego rozwiązania. Mianowicie zmiana definicji świadczenia gwarantowanego poprzez dodanie wyrażenia ,,lub współfinansowane” w kontekście finansowania w całości ze środków publicznych świadczeń gwarantowanych jest sprzeczna z art. 68 ust. 2 Konstytucji RP, który stanowi, iż ,,Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa”. Już sama konstrukcja znowelizowanej definicji budzi wątpliwości, ponieważ jak można coś zapewniać jednocześnie dopuszczając współfinansowanie ze strony pacjenta. Proces myślowy można opisać w taki oto sposób: zostanie zapewniony mi dostęp do świadczeń jak będę współfinansującym. I to bez znaczenia bezpośrednio czy pośrednio np. wykupując dodatkowe ubezpieczenie, gdzie to na władzy publicznej spoczywa obowiązek zapewnienia równego dostępu do świadczeń ze środków publicznych. Kolejną kwestią jest to, że jeżeli władze publiczne niezależnie od sytuacji materialnej obywatela mają zapewnić równy dostęp do świadczeń to wprowadzając współfinansowanie pojawia się pytanie: co z tymi obywatelami, których nie będzie stać aby dodatkowo współfinansować dostęp do świadczeń i czy w tym momencie nie pojawia się nierówność? Przyjmując takie rozwiązanie raz, zawsze będzie pokusa ze strony władzy publicznej do różnych ograniczeń wydatkowanych środków tzw. publicznych na leczenie, które de facto są środkami pobieranym w postaci składki zdrowotnej, a de jure jest to danina.
Przepisem, który w chwili obecnej limituje możliwości udzielania świadczeń opieki zdrowotnej na zasadach komercyjnych, jest art. 193 pkt 4 u.o.ś.z., w myśl którego ,,Kto pobiera od ubezpieczonych nienależne opłaty za świadczenia objęte umową z Funduszem o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, podlega karze”.
Jednak, pojawia się pytanie co z pobieraniem opłat przez świadczeniodawców za świadczenia, które nie są objęte umową z Funduszem? Jak również, jeżeli chcieliby udzielać (de facto ,,sprzedawać”) świadczenia na zasadach komercyjnych na sprzęcie zakupionym ze środków publicznych lub dotacji z funduszy unijnych.
W uzasadnieniu do Rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1590 z dnia 14 stycznia 2009 r.) wprost wynika, odwrócenie normy konstytucyjnej, ,,Zgodnie z wymogami konstytucyjnymi (art. 68 ust. 2) ustawa powinna określić wykaz świadczeń gwarantowanych (tj. od strony pozytywnej) bądź (od strony negatywnej) świadczenia ponadstandardowe, które są finansowane ze środków własnych pacjenta”.
Szerzej poruszam złożoność tej materii w: M. Woch, Kto ma decydować o prawie do ochrony zdrowia w państwie demokratycznym, czyli filozoficzne ujęcie zdrowia i choroby [w:] Opieka zdrowotna w systemie władzy publicznej w Polsce, M. Konarski, M. Woch (red.), Warszawa 2013, s. 11-47; także zob. K. Prokop, Prawo do ochrony zdrowia w świetle art. 68 Konstytucji RP [w:] Uwarunkowania prawne ekonomiczne i socjologiczne funkcjonowania wybranych systemów ochrony zdrowia, T. Mróz (red.), Białystok 2011, s. 34-52;
D. E. Lach, Koszyk świadczeń gwarantowanych w systemie opieki zdrowotnej, Teza nr 2, Lex nr 109074/2, dostęp 29.05.2013 r., gdzie autor wskazuje, że ,,Artykuł 68 ust. 2 Konstytucji statuuje w istocie zakaz różnicowania obywateli według kryterium sytuacji materialnej. Jakkolwiek, jak się wydaje, przepis ten nie statuuje publicznego prawa podmiotowego, będąc jedynie normą programową - nakazem optymalizacyjnym dotyczącym organizacji systemu (w tym także, np. poprzez prawo zawodów medycznych, dyslokacji zasobów ludzkich i technicznych służących realizacji gwarantowanych w systemie świadczeń), to można uznać, że wynika z niego jednak także pewien refleks prawa przedmiotowego, oznaczający zakaz wprowadzania wszelakich barier finansowych dotyczących dostępu do świadczeń - udziału własnego w kosztach świadczenia, opłat za wizytę, za wystawienie recepty itp. Można wręcz postawić tezę, że równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej oznacza ograniczenie wszelkich barier wynikających z kryteriów pozamedycznych, a nie tylko uniezależnienie dostępu od stopnia zamożności obywateli”.
[31] Dz. U. z 2011 r. Nr 122 poz. 696 z późn. zm. (dalej: Ustawa o lekach).
[32] Dz. U. z 2010 r. Nr 165, poz. 1116 (dalej: Ustawa o zmianie Ustawy z dnia 23 lipca 2010 r.).
[33] Według stanu na dzień 1 czerwca 2013 r. prace nad nowymi rozporządzeniami
dotyczącymi świadczeń gwarantowanych nadal trwają w Ministerstwie Zdrowia w
otoczce zawirowań medialno-politycznych,
wskazujących na zmianę dotychczasowych zakresów świadczeń gwarantowanych.
Szerzej zob. Sławomir Neumann o lekarzach rodzinnych, reformie NFZ i ubezpieczeniach dodatkowych, ,,Rynek Zdrowia” 04.06.2013 r., http://www.rynekzdrowia.pl/Finanse-i-zarzadzanie/Slawomir-Neumann-o-lekarzach-rodzinnych-reformie-NFZ-i-ubezpieczeniach-dodatkowych,131102,1,drukuj.html, dostęp: 8.06.2013 r., gdzie wskazano m.in., że ,,Wśród zmian jest też propozycja umożliwienia szpitalom publicznym świadczenia komercyjnych usług. Jak wyjaśnił Neumann, obecnie jest to teoretycznie możliwe, ale dyrektorzy szpitali często w obawie przed NFZ tego nie robią. Chcielibyśmy jasno opisać kiedy i jak można to robić. Kontrakt NFZ jest kluczowy i musi być realizowany, ale wiemy doskonale, że moce przerobowe naszych szpitali są znacznie wyższe niż kontrakty, które daje im NFZ - mówił wiceminister”.
[34] Szerzej zob. M.
Woch, Kto ma decydować o prawie do ochrony zdrowia…, dz. cyt., s. 11-47;
J. Trzciński, Konstytucyjne prawo do zdrowia na tle art. 35 karty
podstawowych praw Unii Europejskiej [w:] Sześć lat Konstytucji
Rzeczypospolitej polskiej. Doświadczenia i inspiracje 1997-2003. Profesorowi
Kazimierzowi Działosze prace dedykowane na siedemdziesięciolecie, L.
Garlicki, A. Szmyt (red.), Warszawa 2003, s. 299-306; K. Complak, Konstytucyjne
postanowienia programowe czy normy o celach państwa [w:] Sześć lat
Konstytucji…, dz. cyt., s. 46-61; W. Skrzydło, Konstytucja
Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa-Kraków 2007, s. 66-67.
[35]J. Wróblewski, Zasady Tworzenia
Prawa, Warszawa 1989, s. 137; H. Rot, Elementy teorii prawa, Wrocław
1980, s. 71; K. Opałek, Zagadnienia teorii prawa i teorii polityki,
Warszawa 1986, s. 197;
S. Wronkowska, M. Zieliński, Z. Ziembiński,
Zasady prawa. Zagadnienia podstawowe. Warszawa 1974, s. 26.
[36] Szerzej. zob. M. Woch, Instytucje kształtujące system…, dz. cyt., s. 195 i n., gdzie przedstawiłem m.in. dysfunkcjonalność systemu w ocenie Trybunału Konstytucyjnego, ocenę regulacji ustawowych w świetle art. 2 Konstytucji RP – zasada demokratycznego państwa prawnego, stwierdzenie niekonstytucyjności Ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia.
[37] Dz. U. z 2009 r. Nr 219, poz. 1708 z późn. zm. (dalej: Ustawa o izbach).
[38] Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej z dnia 21 lipca 2008 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 z późn. zm.
[39] Dz. U. z 2011 r. Nr 221, poz. 1319 z późn. zm.
[40] http://www.nil.org.pl/dokumenty/kodeks-etyki-lekarskiej,
dostęp: 2.06.2013 r.; także zob. A. Wantuch, Odpowiedzialność zawodowa lekarzy w kontekście zasad
deontologii lekarskiej [w:]
Opieka zdrowotna
w systemie…, dz. cyt., s.
211 i n.
[41]Konstytucja Rzeczypospolitej
Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483
z późn. zm. (dalej: Konstytucja RP).
[42] W. Skrzydło, Konstytucja…, s. 24, gdzie autor wskazuje, że ,,Konstytucja odrębnie uregulowała problemy związane z istnieniem samorządu terytorialnego z uwagi na jego rolę ustrojową w zakresie administracji publicznej. Nie jest to jednak jedyna forma samorządu funkcjonująca w Polsce, dlatego pozostałym jego rodzajom poświęcony został odrębny art. 17. Przewiduje on możliwość tworzenia samorządu zawodowego adwokatów, radców prawnych, notariuszy, lekarzy, pielęgniarek oraz położnych, czyli korporacji tworzonych w oparciu o kryterium wspólnych interesów zawodowych”.
[43] J. Ciapała, Samorządy osób wykonujących zawody prawnicze w kontekście postanowień art. 17 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. s. 11-12. Materiał konferencyjny z LV. Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego, Toruń 16-18.V.2013 r. Hotel Filmar ul. Grudziądzka 45. Temat: Samorządy w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.
[44] Szerzej zob. A. Łopatka, Podstawowe pojęcia z zakresu prawa [w:] Podstawy wiedzy o prawie,
W. Sokolewicz (red.), Warszawa 1985, s. 20 i n.
[45]Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 stycznia 2012 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Dz. U. z 2012 r. poz. 159. Art. 3 ust. 1 pkt 4 określa pacjenta jako osobę zwracającą się o udzielenie świadczeń zdrowotnych lub korzystającą ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych lub osobę wykonującą zawód medyczny.
[46] Szerzej zob. na temat zadań, ocen i norm w: K. Opałek, J. Wróblewski, Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969, s. 46. Także: Cz. Znamierowski, Oceny i normy, Warszawa 1957, passim.
[47] M. Woch, Kto ma decydować o prawie do ochrony zdrowia…, dz. cyt., s. 35-36, gdzie wskazuję jakie to są zawody.
[48] Przykładem może być list z dnia 24 maja 2013 r. Ministra Zdrowia Bartosza Arłukowicza do Przyjaciół Lekarzy, w którym wskazuje, że ,,Wiele się mówi o błędach w systemie ochrony zdrowia, o zbyt niskich nakładach na leczenie i słabo wycenionych procedurach. Szukanie rozwiązań tych istotnych problemów to zadanie ministra zdrowia, rządu i parlamentu. Staramy się temu sprostać. Jednak dla zdrowia i życia pacjentów równie ważne są kwestie, których nie rozwiąże żadna administracyjna decyzja ani zmiany prawne. Wymagają one zmiany podejścia, a nawet więcej - zmiany mentalności lekarzy i urzędników. W ostatnich miesiącach media relacjonowały historie chorych, którzy nie otrzymali na czas potrzebnej im pomocy medycznej, co w niektórych przypadkach skończyło się tragicznie”. W odpowiedzi na list Ministra, Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej Maciej Hamankiewicz przekazał trzy pisma. Wskazując, że ,,Jednym z problemów, które naszym zdaniem Minister Zdrowia winien rozwiązać jest kwestia stworzenia systemu rejestracji zdarzeń niepożądanych i sytuacji ryzykownych w placówkach leczniczych”. Czyli żądanie unormowania kolejnych zachowań.
http://www.nil.org.pl/__data/assets/pdf_file/0004/88231/Pismo-do-MZ_5.06.13-system-rejestracji.pdf, dostęp: 8.06.2013 r.
http://www.mz.gov.pl/wwwmz/index?mr=m111111&ms=&ml=pl&mi=&mx=0&mt=&my=26&ma=032000, dostęp: 8.06.2013 r.
[49] Uchwała Nr 18/11/VI Naczelnej
Rady Lekarskiej z dnia 2 września 2011 r. w sprawie wystąpienia
z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
[50] Art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji RP. Z wnioskiem w sprawach, o których mowa w art. 188, do Trybunału Konstytucyjnego wystąpić mogą: ogólnokrajowe organy związków zawodowych oraz ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców i organizacji zawodowych.
Szerzej zob. M. Woch, Procedury kontrolne stosowane przed
Trybunałem Konstytucyjnym [w:]
Z zagadnień nadzoru i kontroli organów władzy
publicznej w Polsce, M. Konarski, M. Woch (red.), tom 1, Warszawa 2012, s.
39.
[51] Art. 191 ust. 2 Konstytucji RP. Podmioty, o których mowa w ust. 1 pkt 3-5, mogą wystąpić z takim wnioskiem, jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania.
[52] Art. 188 pkt 1 i 3 Konstytucji
RP. Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach: 1) zgodności ustaw
i umów międzynarodowych z Konstytucją, 3) zgodności przepisów prawa, wydawanych
przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami
międzynarodowymi i ustawami.
[53] Art. 31d. u.o.ś.z. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzeń, w poszczególnych zakresach, o których mowa w art. 15 ust. 2 pkt 1-8 i 10-13, wykazy świadczeń gwarantowanych wraz z określeniem: 1) poziomu lub sposobu finansowania danego świadczenia gwarantowanego, o którym mowa w art. 18, art. 33 i art. 41, mając na uwadze treść rekomendacji oraz uwzględniając kryteria określone w art. 31a ust. 1; 2) warunków realizacji danego świadczenia gwarantowanego, w tym dotyczących personelu medycznego i wyposażenia w sprzęt i aparaturę medyczną, mając na uwadze konieczność zapewnienia wysokiej jakości świadczeń opieki zdrowotnej oraz właściwego zabezpieczenia tych świadczeń.
[54] Art. 68 ust. 1 i 2 Konstytucji RP. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.
[55] Art. 92 ust. 1 Konstytucji RP.Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.
[56]Dz. U. z 2009 r. Nr 140, poz. 1143 z późn. zm.
[57] Art. 2
Konstytucji RP. Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym,
urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Także: A. Chmielarz, J. Sułkowski, Sprawozdanie
z międzynarodowej konferencji naukowej „Demokratyczne państwo prawne w teorii i
w praktyce w państwach Europy Środkowej i Wschodniej”, Łódź, 4–6 września
2008 r., ,,Przegląd Sejmowy” 2009, nr 2, s. 236 i n.;
J. Zajadło, Demokratyczne państwo prawne w teorii i w praktyce w państwach Europy
Środkowej i Wschodniej, K. Skotnicki (red.), ,,Przegląd Sejmowy” 2011, nr
3, s. 196-197. Także: M. Pietrzak, Demokratyczne świeckie państwo prawne,
Warszawa 1999, s. 27 i n.
[58] Art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.
[59] Art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
[60] Art. 93 ust. 2 Konstytucji RP. Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.
[61] Z uzasadnienia wniosku konstytucyjnego z dnia 14 października 2011 r. sporządzonego przez Radców prawnych Michała Kuleszę i Marcina Matczaka, Warszawa 2011 r., s. 2.
[62] Dz. U. z 1997 r. Nr 102, poz. 643 z późn. zm. (dalej: Ustawa o TK).
[63] Art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji RP.
[64] Art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji RP.
[65] Na temat podmiotowej
charakterystyki pojęć zawartych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji RP szerzej
zob. M. Woch, Procedury kontrolne
stosowane przed Trybunałem Konstytucyjnym…, dz. cyt., s. 16 i n.
Por. także: Postanowienie
TK z dnia 28 stycznia 2004 r., sygn. akt (Tw 74/02), OTK ZU 2004, nr 1B, poz.
2; Postanowienie TK z dnia 30 lipca 2007 r., sygn. akt (Tw 3/06), OTK ZU 2007,
nr 4B, poz. 151.
[66]Postanowienie TK z dnia 12 kwietnia 2012 r., sygn. akt (Tw 26/11), OTK ZU 2012, nr 6B, poz. 462.
[67] Por. Postanowienie TK z dnia 25 stycznia 2008 r., sygn. akt (Tw 43/07), OTK ZU 2008 nr 4B, poz. 131.
[68]Na temat racjonalnego tworzenia modelu prawa szerzej zob. J. Wróblewski, Zasady…, dz. cyt. s. 45-65.
[69] Por. Wyrok TK z dnia 2 lipca 2002 r., sygn. akt U 7/01, OTK ZU 2002 nr 4A, poz. 48.
[70]Postanowienie TK z dnia 18 grudnia 2012 r., sygn. akt (Tw 26/11), OTK ZU 2012, nr 6B, poz. 462.
[71]J. Wróblewski, Zasady…, dz. cyt., s. 137, gdzie autor wskazuje, że ,,Adresat aktu prawnego powinien móc go zrozumieć. Znajomość ta jest zróżnicowana w stosunku do rozmaitych rodzajów informacji o przepisach prawnych i ze względu na różne grupy adresów tych przepisów. Jest oczywiste, że znajomość prawa zakłada zrozumienie sformułowań tekstów prawnych, a więc aktów prawnych zawierających przepisy obowiązujące”.
mPolska24
