Niewidzialne samozaoranie

Żeby odpowiedzieć na to pytanie musimy cofnąć się wstecz i przyjrzeć się dokładnie historii rozwoju myśli ekonomicznej.  Dlaczego akurat ekonomii? Bo właśnie ta dziedzina zajmuje się zagadnieniem dobrobytu i tym jak go osiągnąć.

Za Ojca ekonomii, w ten sposób zdefiniowanej, uważa się Adama Smitha - autora „Badań nad naturą i przyczynami bogactwa narodów’. Tenże myśliciel użył w swoim dziele metafory, która trwale zapisała się w historii myśli ekonomicznej. Mowa o „niewidzialnej ręce rynku”.  Warto zacytować fragment, w którym narodziła się ta koncepcja:

„[Każdy] myśli tylko o swym własnym zarobku, a jednak w tym, jak i w wielu innych przypadkach, jakaś niewidzialna ręka kieruje nim tak, aby zdążał do celu, którego wcale nie zamierzał osiągnąć. Społeczeństwo zaś, które wcale w tym nie bierze udziału, nie zawsze na tym źle wychodzi. Mając na celu swój własny interes, człowiek często popiera interesy społeczeństwa skuteczniej niż wtedy, gdy zamierza służyć im rzeczywiście.”

Słowo „rynek” do „niewidzialnej ręki” dodali już pogrobowcy Smitha.

Niestety ta poetycka metafora na dobre przyjęła się w świadomości następnych pokoleń intelektualistów zajmujących się tematem dobrobytu społeczeństwa. Na nieszczęście dla nauki, a pośrednio również dla społeczeństwa, w tym, jakże często cytowanym wyrażeniu występuje niewybaczalny błąd semantyczny!

Otóż nie istnieje coś takiego jak „niewidzialna ręka rynku”! To co tak nieudolnie starał się opisać Smith jest zupełnie widzialne, wręcz namacalne i bynajmniej nie jest to żadna ręka, ani tym bardziej rynek! Dobrobyt nie jest tworzony  przez mityczny „rynek”, a przez ludzi – zupełnie zwyczajnych, takich jak Ty i ja. Ludzkie działanie i jego efekty nie są niewidzialne. Są widoczne gołym okiem.

Z rozpowszechnienia tego sformułowania wyniknął szereg sromotnych porażek propagandowych późniejszych myślicieli wolnościowych w walce z Keynesem i jego bękartem – ideą interwencjonizmu państwowego oraz z twórcami narzucanego siłą socjalizmu. Semantyczna niezgrabność pośrednio przyczyniła się więc do powstania tzw. „nowomowy” stosowanej przez dwudziestowiecznych zbrodniarzy.

Obecnie panuje niemal powszechne przekonanie, że ekonomia to jedynie nauka o pieniądzach, która nie dotyczy takich dziedzin ludzkiej działalności jak edukacja czy medycyna, którymi powinno zajmować się państwo. Większość ludzi uważa również, że system oparty na prawie własności (nazywany inaczej „wolnym rynkiem”) jest brutalny dla jednostek słabych, biednych, wykluczonych itp. Utarły się nawet określenia „dziki kapitalizm” lub „krwiożerczy kapitalizm”. Jest to efekt prabłędu popełnionego przez Smitha który doszukiwał się jakiejś „niewidzialnej ręki” tam gdzie było realne działanie.

Mając na celu zrealizowanie marzenia miliardów ludzkich jednostek o lepszym życiu i wspanialszym świecie wolnym od wojen, głodu, nędzy, chorób i niedostatku powinniśmy uczyć się na doświadczeniu naszych przodków i wystrzegać się używania takich słów lub wyrażeń jak: „wolny rynek”, „kapitalizm”, „mechanizmy rynkowe” itp., a zstąpić je dużo bardziej strawnymi dla przeciętnego człowieka oraz bardziej precyzyjnymi określeniami takimi jak: „wolne społeczeństwo” czy  „ludzkie działanie”. Żeby wygrać wojnę o prawdę musimy zacząć od języka!