W tych słowach można streścić wydarzenia z okresu powstania wielkopolskiego, które miały miejsce od przełomu stycznia i lutego 1919 roku. Wyzwolona została praktycznie cała Wielkopolska. Od prawie miesiąca na poznańskim ratuszu wisiał już polski orzeł w koronie, symbolizujący przynależność Poznania i Wielkopolski do Polski, choć politycznie kwestia nadal pozostawała otwarta. Wielkopolanie walczyli o wyzwolenie ziemi swoich przodków spod niemieckiego jarzma. Niemcy walczyli, by udowodnić „niemieckość” Poznańskiego. Wszak znaczny odsetek osób zamieszkujących Provinz Posen stanowili Niemcy.
Niemcy mieli jednak inny problem – kończył się okres obowiązywania rozejmu zawartego 11 listopada 1918 roku w Compiègne. Złożyli oni wniosek o automatyczne przedłużenie ważności obowiązującego zawieszenia broni, na co nie zgodzili się Alianci, przez co 14 lutego 1919 roku przystąpiono do rokowań. Jako miejsce obrad wybrano Trewir, miasto leżące dzisiaj w Nadrenii-Palatynacie, w zachodnich Niemczech. Marszałek Francji (a później i Polski) Ferdinand Foch, będący pod wrażeniem przemówienia Romana Dmowskiego, wygłoszonego na posiedzeniu Najwyższej Rady Państw Koalicyjnych 29 stycznia, przykazał swoim przedstawicielom za wszelką cenę wymusić na Niemcach zgodę na rozszerzenie warunków z Compiègne na front wielkopolski. Pomimo początkowych sprzeciwów strony niemieckiej, 16 lutego 1919 roku o godzinie 18:00 podpisano ostatecznie układ między Aliantami a (już wówczas) Republiką Weimarską, gdzie najważniejszy punkt dotyczący sytuacji w Poznańskiem mówił:
„(…) Niemcy powinni niezwłocznie zaprzestać wszelkich działań ofensywnych przeciwko Polakom w Poznańskiem i we wszystkich innych okręgach. W tym celu zabrania się wojskom niemieckim przekraczania następującej linii: dawna granica Prus Wschodnich i Prus zachodnich z Rosją aż do Dąbrowy Biskupiej, następnie zaczynając od tego punktu linii na zachód od Dąbrowy Biskupiej, na zachód od Nowej Wsi Wielkiej, na południe od Brzozy, na północ od Szubina, na północ od Kcyni, na południe od Szamocina, na południe od Chodzieży, na północ od Czarnkowa, na zachód od Miał, na zachód od Międzychodu, na zachód od Zbąszynia, na zachód od Wolsztyna, na północ od Leszna, na północ od Rawicza, na południe od Krotoszyna, na zachód od Odolanowa, na zachód od Ostrzeszowa, na północ od Wieruszowa, a następnie aż do granicy śląskiej.”
W tej sytuacji, gdy Niemcy mogli poświęcić znacznie większe ilości wojska przeciwko powstańcom (m.in. sztab wojsk niemieckich został przeniesiony do Kołobrzegu), takie rozwiązanie można uznać za wielki sukces. Powstanie formalnie zostało zakończone, jednakże w związku z formalnymi uchybieniami, jakie pojawiły się w tekście umowy
rozejmowej (np. nie podano konkretnego czasu wejścia postanowień rozejmowych w życie), walki nadal trwały. Aczkolwiek od tego momentu do czasu ostatecznego włączenia Poznańskiego do odradzającej się Rzeczypospolitej, Wielkopolska była de facto oddzielnym tworem politycznym, z własnym rządem (w postaci Naczelnej Rady Ludowej), wojskiem (Armią Wielkopolską) i gospodarką. Spolonizowano rady miast, zlikwidowano niemieckie nazewnictwo ulic oraz ustanowiono m.in. ośmiogodzinny dzień pracy w przemyśle i handlu.
Rocznica rozejmu w Trewirze nie jest obchodzona z takim rozmachem jak rocznica wybuchu powstania. Jednakże w Poznaniu odbywa się Marsz Zwycięstwa, organizowany przede wszystkim przez środowiska kibiców KKS Lech Poznań. Pomimo częstej nagonki medialnej na te grupy, należą się im wielkie słowa uznania za ich pamięć o tych, dzięki którym między innymi i ja mogę powiedzieć z dumą o sobie, że jestem Wielkopolaninem. Chwała bohaterom!
Wojciech Lis
mPolska24
