O Niemcy, wciąż jeszcze blada matko,
nie czuję się jeszcze bezpieczny na twym łonie,
przy tym pragnąłbym, żeby było inaczej,
ale trzy razy mnie już odtrącałaś,
gdy wciąż na nowo szukałem opieki,
w twoim domu, zbudowaliśmy go teraz od nowa,
i wielu nam przy tym pomagało, ale
niczego sobie nie założyliśmy, jest prowizoryczny,
taki barak — jak długo wytrzyma?
I siedzisz w nim, janusogłowa, patrząc
na Wschód i na Zachód, wśród ludów
wciąż jeszcze rzucasz się w oczy.
Dodam: nie ufam ci.
(Tylko w twoim języku czuję się w domu.)
Już trzy razy ciągnąłem z jednych
Niemiec do Niemiec odmiennych.
W 1921 roku kawałek Śląska, gdzie
mieszkali moi rodzice, po krwawych powstaniach
został utracony. Teraz stał się polski.
Zatem pociągnęli na Zachód nad rzekę
aż do Gliwic, gdzie się urodziłem,
nad brzegiem Kłodnicy, którą wciąż jeszcze
(delikatnie) nazywali Kłodką. I pewnego dnia
nasza ulica została przemieniona, Pruskestrasse
na Schlageterstrasse a plac Republiki
na plac SA. I w tym samym roku
spłonęła synagoga na ulicy Dolnych Wałów.
A w Wielki Piątek 1943 roku zabrali ostatnich Żydów
z Domu Wspólnoty
i wywieźli ich do Oświęcimia, który
nie był oddalony dalej niż pięćdziesiąt km.
O Niemcy, blada matko.
W styczniu 45 roku, gdy organy Stalina
zawyły nad miastem, pochód uciekinierów
potoczył się nad Odrę, lód chrzęścił w oczach,
tak zimno było wtedy, wysadzono już linie kolejowe.
Proboszcz Pattas, który ukrywał się tak długo:
zważajcie teraz znowu na Boga i moje słowo,
powróćcie i pozostańcie w waszych mieszkaniach,
wasza ojczyzna jest tutaj i mowa wasza, i
dlatego pozostaliśmy, żując
parę łamanych polskich słów: mój Boże kochana.
Ale potem przyszli wypędzający, którzy sami
byli wypędzonymi, z Lwowa, i
udałem się, z dziesięcioma kilogramami
bagażu na plecach, ku Zachodowi,
gdzie mówiło się po niemiecku,
i przypadek wypluł mnie w Köthen,
gdzie Bach napisał kiedyś
Klawesyn dobrze temperowany i Koncerty Brandenburskie,
tutaj żyłem w baraku Niemcy,
a wiatr przenikał mnie na wskroś.
W Berlinie uczyłem się wówczas Organonu
teatru epickiego, czytałem Kafkę i Faulknera
potajemnie i przemycałem teksty do mych przyjaciół
o Bogu, którego nie było, pisałem o
posiadaniu i nie–posiadaniu i płakałem jak
chłopiec z Perudją, aniołem, który
rozgląda się za domem.
I miałem dość wojen.
o wielkiej Kartaginie…
O Niemcy, blada matko.
Potem zabrali i przesłuchiwali mnie
w świetle reflektora, a na ich czapkach
błyszczała Czerwona Gwiazda, i wywieźli
mnie na Wschód, tak daleko ktoś mógłby pomyśleć,
do Workuty, Taiszetu i Nowosybirska,
nieskończony Archipelag GUŁag, który ma
- tego nie zapomnijcie! -
cały Plac Zachodni. A jednak,
po czterech latach znowu szło się na Zachód,
z czapką i buszłatem, ale wolny -
do Frankfurtu, do Kolonii i do Monachium.
Tak daleko nie dotarł nikt z Bienków.
I po raz trzeci w inne Niemcy,
barak Niemcy, i uczyłem się moich lekcji,
Niemcy, blada matko. Tak, uczyłem się…
Widziałem lud w namiocie Oktoberfestu, lud kapów,
gdzie jedna połowa czyha na to, żeby drugą
połowę umieścić za drutem kolczastym…
przerażenie, wizja, koszmar?
Gdzie jak na Dzikim Zachodzie
wyznacza się premie za głowy upolowanych;
kiedyś był to Goerdeler, i prosta
robotnica rolna otrzymała sto tysięcy reichsmarek.
Przypominam sobie jeszcze, byłem
wtedy dzieckiem. Co mogło się z nią stać?
Nie byłby to temat, tak opisywać życie?
I kto dzisiaj kogo zadenuncjuje?
Za inflacyjne marki?
I komu przyniesie śmierć, komu nieszczęście?
Czyż więc pewnego dnia prześladowani
muszą stać się prześladowcami a prześladowcy
pewnego dnia prześladowanymi?
O Niemcy, blada matko, czy
będę musiał pewnego dnia pociągnąć
jeszcze kawałek dalej na Zachód, aby
nie siedzieć splugawiony wśród ludów
i nie rzucać się w oczy wśród poplamionych?
Mam nadzieję, że już nikt nie położy się
zabity przez twoich synów.
Nikt już nie będzie głodny, i nikt
nie podniesie ręki na brata.
W twoim na dwie części podzielonym
baraku powinien być spokój,
już żadnych marszów i lekcji obronnych
dla dzieci, i niech zamilkną kłamstwa,
i prawda będzie drukowana, także tam?
O Niemcy, tajemnicza matko.
Dookoła chwalą cię bogaci,
ale biedni oskarżają cię,
pokazują na ciebie palcem -
gdyż mogłabyś więcej dla nich uczynić.
Narody przemysłowe, oczywiście, chwalą
ten system, który został wymyślony
w twoim domu i gdzie indziej.
A przy tym widzą cię wszyscy
zakrywają skraj twojej sukni
który jest okrwawiony. Krwią innych,
tak, a także krwią
twoich własnych synów. Tego nie zapomnij.
Ach, to jeszcze nie było tak dawno.
Kocham mój kraj. Kocham
mój lud. Kocham moją ojczyznę. Czechow.
Dlaczego takie zdania przechodzą
przez moje wargi tylko jako cytat?
Słuchając mów, które przenikają z tego baraku,
trzeba pomyśleć, że także na zewnątrz. Kilku
się zmieniło. Jeszcze więcej się zmieni.
Nie pozwolimy, żeby jeszcze raz
stało się to, co już kiedyś się wydarzyło.
Będę musiał przyczynić się do tego, blada matko.
My będziemy musieli to uczynić. Żebyś
siedziała wśród ludów jak inne,
a nie szyderstwo i obawa.
Wówczas urządzę się
w twoim baraku. I będę spokojny.
Niemcy, moja matko. Moja mowo.
ZAŚLUBINY NIEBA I ZIEMI
Zaślubiny nieba i więzienia
Zaślubiny milczenia i zapomnienia
Stacje jednej więziennej biografii
Aresztowanie 7 listopada 1951 roku
Pięć miesięcy śledztwa na
ulicy Lipowej w Poczdamie
Więzienie Berlin-Lichtenberg-Karlshorst
w błękitnym ekspresie w stołypince Do Moskwy
W Butyrkach
zaślubiny pluskiew i wszy
Jazda w bydlęcym wagonie na północ
pod surową eskortą
Pistolety maszynowe
na dachach pociągu
Pieresiłka Siktawa Więźniowie z Ukrainy
znad Bałtyku z Afganistanu
Wszystkie narody wszystkie języki wszystkie sny
Zaślubiny śniegu i lodu
Purga
Zaślubiny chłodu i śmierci
Ucieczka sen strajk strzelanina
Śmierć sen sen i tundra
Gdzie są pogrzebani zabici
W tundrze rośliny tundry
pokryte śniegiem i lodem
Śmierć i tundra i metafizyka
Zabici pogrzebani są w śniegu i lodzie
Prawda jest tylko tam w dole w tundrze
5. 11. 1990
Za zgodą Autora przełożył Andrzej Pańta
Podstawa przekładu: Wer antwortet wem. Gedichte. Mit einem Nachwort von Tilman Urbach. Carl Hanser Verlag, München - Wien 1991
mPolska24
