Serwis używa plików cookies, aby mógł lepiej spełniać Państwa oczekiwania. Podczas korzystania z serwisu pliki te są zapisywane w pamięci urządzenia. Zapisywanie plików cookies można zablokować, zmieniając ustawienia przeglądarki. Więcej o plikach cookies możesz przeczytać tutaj.

Autorzy więcej

Jak roSSja dokonała na Ukrainie ludobójstwa

Polecam bardzo ciekawy materiał oparty o rezolucje ONZ i obowiązujące prawo międzynarodowe związany z ludobójstwem dokonanym przez faszystowską roSSję na Ukrainie, ludobójstwo kojarzy się z Holokaustem, obozami zagłady, masowym unicestwianiem ludzi.Prawna definicja ludobójstwa zawarta została w konwencji ONZ z 1948 r. mówi o czynach „dokonanych w zamiarze zniszczenia w całości lub części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych”. Jest ich pięć, w tym zabójstwo i poważne uszkodzenie ciała.

Jak roSSja dokonała na Ukrainie ludobójstwa
źródło: Domena publiczna

Oto ten materiał :

...."Analiza i weryfikacja dostępnych źródeł, jak również źródła pozyskane przez sieć wolontariuszy projektu Archiwum Zbrodni Wojennych, wskazują na popełnienie na terytorium Ukrainy szeregu zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości. Odpowiedzialność Federacji Rosyjskiej za te zbrodnie nie budzi wątpliwości zarówno z perspektywy prawa międzynarodowego karnego, publicznego jak i w świetle powszechnego potępienia rosyjskiej agresji przez społeczność międzynarodową.
· Ataki przeciwko celom cywilnym, prokurowane migracji ludności, okrucieństwo wobec ludności cywilnej oraz skala zniszczeń materialnych dokonywane przez wojska Federacji Rosyjskiej rodzą pytanie o dalszą, łączną kwalifikację zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości jako zbrodni ludobójstwa.

Pojęcie ludobójstwa określa art. 2 Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa oraz art. 6 Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego: ludobójstwem jest którykolwiek z następujących czynów, dokonany w zamiarze zniszczenia w całości lub części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych, jako takich:

zabójstwo członków grupy;
- spowodowanie poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia psychicznego członków grupy;
- rozmyślne stworzenie dla członków grupy warunków życia, obliczonych na spowodowanie ich całkowitego lub częściowego zniszczenia fizycznego;
- stosowanie środków, które mają na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy;
- przymusowe przekazywanie dzieci członków grupy do innej grupy.

Jeżeli chodzi o ilość zabitych, nie występuje żadne kryterium ilościowe, gdyż, jak widać z praktyki, wyroki trybunałów potwierdzają tezę, iż wystarczy tylko jedna ofiara, aby wydać wyrok skazujący.
Zamiar jest trudny bądź wręcz niemożliwy do wykazania, dlatego wywodzi się go z określonych faktów lub domniemania faktów, zwłaszcza w sytuacji braku przyznania się do winy przez sprawcę. Można go jednak wywieść z generalnego kontekstu zbrodni lub innych czynów karalnych, systematycznie kierowanych przeciwko tej samej grupie, przy czym bez znaczenia jest, czy akty te zostały popełnione przez tego samego, czy różnych sprawców.

Intencja, jaka musi wystąpić przy ludobójstwie, niekoniecznie musi być wyrażona wprost, ale można ją wywnioskować również na podstawie różnego rodzaju okoliczności towarzyszących, takich jak chociażby rezultaty wypowiedzi lub projekty różnego rodzaju planów, przynoszących negatywne i destrukcyjne skutki, godzące w określoną grupę.

Ludobójstwo powstaje w momencie, gdy jego ofiarą staje się co najmniej jedna osoba, niekoniecznie muszą to być wszyscy członkowie grupy. Aczkolwiek ludobójstwo cechuje się zbrodniczym zamiarem zniszczenia całej grupy, członkiem której jest taka osoba. Brak takiego zamiaru oznacza niemożliwość zakwalifikowania przedmiotowego aktu jako ludobójstwa, mimo towarzyszącego mu okrucieństwa. Od zabójstwa człowieka jako czynu karnego ludobójstwo różni się właśnie zamiarem zniszczenia grupy jak takiej

Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa oraz Statut Rzymski Międzynarodowego Trybunału Karnego potwierdzają zwyczajową normę prawa międzynarodowego zakazującą ludobójstwa. Ponadto, w doktrynie prawa międzynarodowego panuje zgoda co do uznania zakazu ludobójstwa za jedną z niewielu norm bezwzględnie obowiązujących prawa międzynarodowego.

Z powyższego wynika, że obowiązek zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa ciąży na każdym państwie. Każde państwo jest także zobowiązane i uprawnione do aktywnego ścigania zbrodni ludobójstwa (jurysdykcja uniwersalna).
Dotychczas zbrodnie ludobójstwa ścigane były skutecznie i systematycznie jedynie przez powołane do tego przez Radę Bezpieczeństwa ONZ specjalne trybunały międzynarodowe: Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii i  Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy. Ta ścieżka, ze względu na status Federacji Rosyjskiej w Radzie Bezpieczeństwa, jest w obecnej sytuacji politycznej wykluczona.

Jurysdykcję w sprawach ludobójstwa ma także Międzynarodowy Trybunał Karny. Utrwalona praktyka wskazuje na możliwość prowadzenia zarówno śledztwa prokuratora MTK jak i pociągnięcia do odpowiedzialności rosyjskich obywateli, odpowiedzialnych za popełnienie zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości oraz zbrodni ludobójstwa na terytorium Ukrainy. Uznała ona bowiem jurysdykcję MTS.

Ostatecznie, z uwagi na zasadę jurysdykcji uniwersalnej zobowiązującej każde państwo do ścigania winnych zbrodni ludobójstwa, formalną możliwość przeprowadzenia postępowania karnego ma każde państwo, w szczególności zaś to, na którego terytorium znajdzie się obywatel Federacji Rosyjskiej odpowiedzialny za popełnienie zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości oraz zbrodni ludobójstwa na terytorium Ukrainy.

Wstęp
W 2014 roku Federacja Rosyjska dokonała aneksji półwyspu Krymskiego i od tego czasu mamy do czynienia z konfliktem zbrojnym w świetle norm prawa międzynarodowego.
Warto zwrócić uwagę, że oprócz rezolucji Rady Najwyższej Ukrainy o oświadczeniu Rady Najwyższej Ukrainy „w sprawie popełnienia przez Federację Rosyjską ludobójstwa na Ukrainie”[1], w którym przedstawiono akty ludobójstwa na narodzie ukraińskim, fakt ten został uznany przez Sejm Litwy[2], Parlament Czech[3], Parlament Estonii[4], Sejm Łotwy[5], Sejm Polski[6] oraz Izbę Gmin Kanady[7]. Liderzy lub przedstawiciele i parlamentarzyści takich krajów jak Albania, Bośnia i Hercegowina, Kolumbia, Kosowo, Hiszpania, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone wyrazili poparcie dla Ukrainy i zaznaczali, że działania Rosji na Ukrainie mają oznaki ludobójstwa, oraz wzywali do jak najszybszego zbierania dowodów i ich dalszej analizy. Zaś 19 maja Parlament Europejski uchwalił Rezolucję w sprawie zwalczania bezkarności za zbrodnie wojenne na Ukrainie 2022/2655(RSP), w której wyraził pełne wsparcie dla dochodzenia faktu ludobójstwa przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym[8].

Dodatkowo wspomnieć należy, że 2 marca 2022 roku, przy wsparciu 141 krajów świata, Federację Rosyjską uznano za agresora. Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło rezolucję, w którym Federacji Rosyjskiej nakazuje się, żeby zaprzestała użycia siły przeciw Ukrainie i powstrzymywała się przed stosowaniem groźby lub użyciem siły przeciwko jakiemukolwiek państwu członkowskiemu ONZ. Ponadto, Federacja Rosyjska ma niezwłocznie, w całości i bezwarunkowo wycofać wszystkie swoje wojska z terytorium Ukrainy, zaprzestać użycia siły i wszelkich innych działań, niezgodnych ze Statutem ONZ, międzynarodowym prawem konfliktów zbrojnych oraz zobowiązaniami międzynarodowymi[9]. Ponadto, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości wydał orzeczenie nakazujące Federacji Rosyjskiej zaprzestania działań wojennych. Otóż, możemy zaobserwować wyraźne wsparcie Ukrainy przez środowisko międzynarodowe i podkreślenie powagi tej sytuacji.
W ciągu ostatnich ośmiu lat działania wojenne Rosji prowadzone w stosunku do ludności ukraińskiej ulegały poszerzeniu. Według stanu na dziś, po rozpoczęciu wojny na szeroką skalę przeciw Ukrainie 24 lutego 2022 roku, skala agresji wzrosła do niespotykanych wcześniej rozmiarów.

Wszystkie zarzucane przypadki działań zbrodniczych wymagają oceny w świetle międzynarodowego porządku prawnego celem pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności. Potrzeba rozumienia międzynarodowych regulacji prawnych w celu uzyskania najbardziej obiektywnego wizerunku, co pomoże udowodnić akt ludobójstwa przeciwko narodowi ukraińskiemu w międzynarodowych sądach. Ponadto, przeanalizować konkretne zdarzenia, spełniające kryteria ludobójstwa i dokonać porównania w przekroju historycznym z innymi przykładami ludobójstwa.

Działania przestępne Rosjan w związku z działaniami wojennymi
Wolontariusze projektu Archiwum Zbrodni Wojennych dokonali analizy i weryfikacji dostępnych źródeł, jak również źródeł przez nich pozyskanych. Wskazują one na popełnienie na terytorium Ukrainy szeregu zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości. Poniżej przedstawiono zweryfikowane przykłady z podziałem na typy czynności mogących, przy spełnieniu innych warunków, zostać zakwalifikowanymi jako zbrodnia ludobójstwa.
Udokumentowane przypadki zabójstwa
W przypadku wojny rosyjsko-ukraińskiej mamy do czynienia z zabójstwami Ukraińców przez Rosjan, a ich liczba mierzy się tysiącami. Na przykład, 16 marca 2022 r. wojskowi rosyjscy otworzyli ogień do cywilów, stojących w kolejce po chleb obok sklepu spożywczego. To się stało w jednej z dzielnic sypialnych Czernihowa. Zginęło 10 cywilów[10]. 08 kwietnia 2022 r., w Kramatorsku wojskowi rosyjscy ostrzelali dworzec, zginęło 57 osób, 109 zostało rannych. Poprzedniego dnia przed tym zdarzeniem w rosyjskich mediach społecznościowych poszerzano informacje o tym, że Rosjanie chcą zapobiec wysyłce wojskowych ukraińskich przez ten dworzec. Oznacza to, że musieli oni zaplanować z wyprzedzeniem ten czyn i dokonali go z premedytacją w biały dzień[11]. 15 marca 2022 r. odbyło się jedno z najbardziej rażących wydarzeń. W jednym miejscu pod gruzami znalazło się ponad tysiąc mieszkańców i zginęło ponad 300 — to było bombardowanie lotnicze teatru dramatycznego w Mariupolu. Było z wyprzedzeniem wiadome, że tam znajdują się cywile, którzy chowali się przed ostrzałami i mieli tam schronienie. Dokonywano także aktów szczególnego okrucieństwa w Buczy, podczas których w ciągu całego okresu okupacji rosyjskiej tej miejscowości zabijano zupełnie przypadkowo mieszkańców w samochodach, na rowerach, tych, którzy po porostu szli ulicą bądź szli z rękami podniesionymi do góry[12]. Po oswobodzeniu tej miejscowości spod okupacji odkryto masowe groby cywilów[13].

Spowodowanie poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia psychicznego członków grupy
Izba Sądowa Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii w sprawie Stakicia postanowiła, że wskazany w tytule podrozdziału termin oznacza m.in. tortury, nieludzkie bądź poniżające traktowanie, przemoc seksualną, w tym zgwałcenia, przesłuchania, którym towarzyszy pobicie, groźby śmierci i wyrządzenie szkody na zdrowiu bądź spowodowanie uszkodzeń ciała, czyli kaleczenie lub urazy. Wyrządzone szkody niekoniecznie muszą być trwałe i nieuleczalne. W sprawie Krsticia Izba Sądowa Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii w sprawie Stakicia uważała, że cierpienia, wyrządzone tym nielicznym osobom, które przeżyły masakrę w Srebrenicy, kwalifikują się do uszkodzeń ciała i psychiki. Nawet gdy celem było zabójstwo, a nie wyrządzenie uszkodzeń ciała lub psychiki. Takie wydarzenia miały miejsce, m.in., w Buczy i innych miejscowościach. Wojskowi rosyjscy związywali ręce mężczyznom, bili, dokonywali inscenizacji rozstrzału, stosowali przemoc psychiczną i inne metody znęcania się[14]. Ponadto, stwierdzono wiele aktów zgwałceń kobiet. Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich Ukrainy tylko przez pierwsze dwa tygodnie kwietnia 2022 roku wpłynęło około 400 zgłoszeń o zgwałceniach dokonanych przez rosyjskich żołnierzy.

Rozmyślne stworzenie dla członków grupy warunków życia, obliczonych na spowodowanie ich całkowitego lub częściowego zniszczenia fizycznego
Warto zaznaczyć, że nie jest możliwe z góry wymienić „warunków życia”, które kwalifikowałyby się jako zakazane przez art. 2 Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa; tylko zamiar i prawdopodobieństwo celu ostatecznego mogą decydować w każdym konkretnym przypadku, czy doszło do popełnienia (lub próby popełnienia) zbrodni ludobójstwa, czy nie. Akty ludobójstwa, które mogą się kwalifikować do określonych w pkt. c), obejmują m.in. ograniczenie niezbędnych usług medycznych poniżej minimalnego poziomu, pozbawienie wystarczającej ilości pomieszczeń mieszkalnych itd., pod warunkiem, że te ograniczenia stosuje się z myślą o zniszczeniu grupy w całości lub jej części. W sprawie Kayishema i Ruzindana Izba Sądowa Trybunału dla Rwandy stwierdziła, że warunki życia obejmują zgwałcenia, wywołanie głodu wśród ludności, ograniczenie niezbędnych usług medycznych poniżej minimalnego poziomu.

Z kolei dokładny czas trwania stworzenia warunków nie jest określony. Owe warunki życia również obejmują okoliczności, które mogą spowodować powolną śmierć, jak, na przykład brak odpowiednich warunków mieszkalnych, odzieży i higieny, nadmierną pracę lub obciążenie fizyczne[15]. Można mówić o wystąpieniu podobnych wypadków na Ukrainie. Otóż, dnia 6 marca 2022 r. w miejscowości Irpień został zabity Anatol Bereżny i grupa osób, których on próbował wywieźć podczas trwania procesu ewakuacji[16]. Wykorzystywane do tego korytarze humanitarne ostrzeliwano nie tylko w Irpieniu. 5 marca uzgodniono utworzenie korytarzu humanitarnego z Mariupola, jednak został on ostrzelany, co uniemożliwiło mieszkańcom wyjazd do bezpiecznego miejsca[17]. Oznacza to, że Rosjanie stosują wszelkie możliwe sposoby, aby utrudnić możliwość wyjazdu mieszkańców na terytorium kontrolowane przez Ukrainę, przy czym czynią życie na okupowanych terytoriach niemożliwym. Warto również zwrócić uwagę na to, że 7 marca 2022 r. rosyjscy okupanci dokonali zabójstwa wójta osiedla typu miejskiego Hostomel Jurija Pyłypkę oraz innych cywilów, z którymi dystrybuował on w tej miejscowości pomoc humanitarną. W ten sposób jednym działaniem Rosjanie nie tylko popełnili zabójstwo, ale też ograniczyli dostęp mieszkańców do towarów pierwszej potrzeby, leków i artykułów spożywczych[18].

Stosowanie środków, które mają na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy
Te działania obejmują sterylizację i/lub przymusową aborcję; rozdzielenie płci; oraz stwarzanie przeszkód w zawarciu związku małżeńskiego, a także dokonanie jakiegokolwiek aktu bądź stosowania środka, mającego na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy[19]. Jak już wspomniano, na Ukrainie bardzo duża ilość kobiet skarżyła się na gwałty ze strony Rosjan. Jednak szczególne cechy tych wydarzeń polegają właśnie na motywie tych zbrodni seksualnych, a właśnie na tym, że czyny te popełniano po to, żeby Ukrainkom więcej nie chciało się rodzić dzieci[20]. Ciekawa jest praktyka Międzynarodowego Trybunału dla Jugosławii w odniesieniu do podobnych sytuacji, która, mimo że nie była poparta odpowiednimi dowodami i nie przyczyniła się do wydania pozytywnego orzeczenia przez sąd, może być zastosowana przeciwko Rosji w celu udowodnienia winy. Przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla byłej Jugosławii twierdzono, że "gwałty i przemoc seksualna wobec kobiet przyczyniły się do urazów fizycznych, upośledzających funkcje rozrodcze ofiar, a w niektórych przypadkach stały się przyczyną niepłodności"[21].

Przymusowe przekazywanie dzieci członków grupy do innej grupy
Według danych Komisji Prawa Międzynarodowego, przymusowe przemieszczenie dzieci będzie miało szczególnie ważne skutki dla przyszłego przetrwania grupy, ponieważ podobnie jak w przypadku przejawów ludobójstwa, określonych w pkt. a) i b), pkt. e) wymaga potwierdzenia rezultatu, a właśnie przekazania dzieci z grupy ofiar do innej grupy. Ale w sprawie Akayesu Izba Sądowa Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy przypuściła, że dążono do tego (czyli niekoniecznie faktycznego przemieszczeni): "jak w przypadku działań, mających na celu wstrzymanie urodzin, celem nie jest wyłącznie sankcjonowanie bezpośredniego aktu faktycznego przymusowego przemieszczenia, ale również sankcji za stosowanie groźby lub spowodowanie urazów, które doprowadziłyby do przymusowego przemieszczenia dzieci z obrębu jednej grupy do innej"[22]. 39 Takie przypadki mają miejsce, w tym, ale nie tylko, w Mariupolu, z jakiego w sposób scentralizowany w dniach 24–25 lutego przymusowo wywieziono ponad setkę dzieci.

Pojęcie, elementy ludobójstwa i odpowiedzialność za nie
Pojęcie ludobójstwa określa art. 2 Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa oraz art. 6 Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego. Przypomnieć w tym miejscu warto Rezolucję I Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 96/I z 11 grudnia 1946 r., podjętą z inicjatywy prof. R. Lemkina. Jak czytamy:

„(…) Zgromadzenie Ogólne,
Potwierdza, że genocyd jest przestępstwem w rozumieniu prawa międzynarodowego, które potępia świat cywilizowany i za popełnienie którego sprawcy i pomocnicy – bez względu na to, czy chodzi o osoby prywatne, urzędników publicznych, czy mężów stanu oraz bez względu na to, czy zbrodnia została dokonana z powodów religijnych, rasowych, politycznych, czy innych – podlegają karze;
Zaprasza Kraje Członkowskie do przyjęcia niezbędnego ustawodawstwa dla zapobiegania i karania tej zbrodni;

Rekomenduje, by została zorganizowana współpraca międzynarodowa pomiędzy Państwami w celu ułatwienia szybkiego zapobiegania i karania zbrodni genocydu (…)”[23].
Powyższe oznacza, że Zgromadzenie Ogólne ONZ jedynie potwierdziło przestępny charakter ludobójstwa, a więc jest ono przestępstwem niezależnie od tego, czy jest ono sankcjonowane jakimiś aktami prawnymi czy nie. W intencji ZO ONZ zbrodnia ma być ścigana na całym świecie, a zakres osób podlegających karze ma być możliwie szeroki. Także w późniejszej Konwencji utrzymano obowiązek i uprawnienie państw, w tym każdego z osobna, do ścigania zbrodni ludobójstwa. Oznacza to, że posiadają one w tym zakresie jurysdykcję uniwersalną.
Ludobójstwem w rozumieniu ww. przepisów Konwencji i Statutu jest którykolwiek z następujących czynów, dokonany w zamiarze zniszczenia w całości lub części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych, jako takich:
zabójstwo członków grupy;

spowodowanie poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia psychicznego członków grupy;
rozmyślne stworzenie dla członków grupy warunków życia, obliczonych na spowodowanie ich całkowitego lub częściowego zniszczenia fizycznego;

stosowanie środków, które mają na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy;
przymusowe przekazywanie dzieci członków grupy do innej grupy[24].
Przede wszystkim należy określić grupę, przeciwko której są dokonywane (bądź występuje zamiar dokonania) aktów ludobójstwa. Jasne jest, że w kontekście ukraińskim należy mówić o zamiarze zniszczenia właśnie grupy narodowej. Samo pojęcie grupy narodowej nie jest jednoznacznie określone w międzynarodowych przepisach prawnych. Jednak Izba Sądowa Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy określiła, że termin „grupa narodowa” oznacza grupę osób, które, według ich uznania, są połączone prawnie na podstawie wspólnego obywatelstwa, łącznie ze wspólnością praw i obowiązków[25]. Z kolei Stephen Glazier zaznaczał, że: „[n]aród cechuje nie tylko wspólny los polityczna, ale, przede wszystkim, wspólnota, wyznaczona przez wyraźne więzi historyczne i kulturowe bądź oznaki”[26].

Należy mieć na uwadze, że do określenia czynów mieszczących się w granicach zbrodni ludobójstwa z art. 6 Statutu rozpatruje się je przy uwzględnieniu szeregu zachowań unormowanych w art. 7, jako zbrodnie przeciwko ludzkości, a do których zaliczono: zgwałcenie, zmuszanie do prostytucji, niewolnictwo seksualne, wymuszanie ciąży, zmuszanie do sterylizacji, jak również każdą inną formę przemocy seksualnej o porównywalnym ciężarze gatunkowym[27].
Warto zwrócić uwagę na modyfikowanie przez międzynarodowe trybunały karne podmiotowych granic odpowiedzialności za współdziałanie w ludobójstwie, gdyż postrzegają one współdziałanie jedynie jako kategorię mającą na celu ułatwienie popełnienia tej zbrodni i nakłanianie do niej, bez konieczności realizacji zamiaru w postaci dążenia do wyniszczenia grupy w całości lub części[28].

Trzeba pamiętać także, że np. zabójstwo członków grupy przewiduje śmierć ofiary, a także fakt, że śmierć została spowodowana na skutek niezgodnego z prawem czynu lub bezczynności oskarżonego lub też podkomendnego. Co ciekawe, jeżeli chodzi o ilość zabitych, nie występuje żadne kryterium ilościowe, gdyż, jak widać z praktyki, wyroki trybunałów potwierdzają tezę, iż wystarczy tylko jedna ofiara, aby wydać wyrok skazujący[29]. Zdaniem O. Triffterera, sprawca może zrealizować pierwszy subiektywny elem
ent podmiotowy zbrodni ludobójstwa, zarówno, gdy zabija on grupę albo jej część kierując się sadystycznymi motywami, mając świadomość, że popełniając ten czyn niszczy grupę, jak i w przypadku, gdy jedynie godzi się na dodatkowe skutki[30].
Ewentualną odpowiedzialność prawnokarną może ponieść osoba, która świadomie uczestniczyła w popełnieniu przestępstwa, a jej udział bezpośrednio i istotnie był związany z popełnieniem przestępstwa poprzez wspieranie jego faktycznego popełnienia przed, w trakcie i po jego dokonaniu (patrz: orzeczenia Izby Orzekającej Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy z 2.09.1998 r. w sprawie Akayesu oraz z 7.05.1997 r. Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii w sprawie Tadić)[31].

W kontekście zamiaru M. Zwierz za K. Wierczyńską podaje, że „zamiar jest podstawowym elementem zbrodni ludobójstwa. Zbrodniarz, aby popełnić zbrodnię ludobójstwa, musi mieć specjalny ludobójczy zamiar, to znaczy musi chcieć wyniszczyć w całości lub części grupę jako taką. Odróżnia to zbrodnię ludobójstwa od zbrodni wojennych czy zbrodni przeciwko ludzkości – jeśli istnieje zamiar, już pojedyncze zabójstwo może urosnąć do rangi ludobójstwa, ale wyniszczenie setek osób bez posiadania zamiaru ludobójczego będzie zakwalifikowane jako zabójstwo czy masowe zabójstwo”. Zamiar jest trudny bądź wręcz niemożliwy do wykazania, dlatego wywodzi się go z określonych faktów lub domniemania faktów, zwłaszcza w sytuacji braku przyznania się do winy przez sprawcę. Można go jednak wywieść z generalnego kontekstu zbrodni lub innych czynów karalnych, systematycznie kierowanych przeciwko tej samej grupie, przy czym bez znaczenia jest, czy akty te zostały popełnione przez tego samego, czy różnych sprawców[32].

Międzynarodowy Trybunał Karny dla Rwandy wymienił czynniki, z których można wywieść ludobójczy zamiar sprawcy zależnie od tego, jaką postać ta zbrodnia przybierze. Zaliczyć do nich można m.in.: skalę naruszeń, ich generalną naturę, fakt systematycznego i celowego kierowania aktów przeciwko członkom określonej grupy, ale także słowa i zachowanie sprawcy poprzez fizyczne skierowanie ataków przeciwko grupie i jej mieniu, używanie poniżającego języka wobec członków danej grupy, rodzaj broni zastosowanej do przeprowadzenia ataków czy rozmiar uszkodzeń ciała. W kwestii braku konieczności wyrażenia bezpośredniego zamiaru zniszczenia grup chronionych orzekł także Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii m.in. w sprawie Dragana Nikolica z 20.10.1995 r., głosząc, że o wystąpieniu specyficznego zamiaru wymaganego przy ludobójstwie można wnioskować także na podstawie takich faktów, jak ogólna doktryna polityczna, która ma wpływ na wystąpienie czynów pokrywających się z art. 4, bądź powtarzalność aktów o destrukcyjnym i dyskryminacyjnym charakterze, a więc także na podstawie aktów naruszających fundamentalne podstawy określonych grup bądź też mających na celu naruszenie tych podstaw, aktów, które same w sobie nie pokrywają się z treścią art. 4 pkt 2, ale które są popełniane według tego samego wzoru zachowania. Pogląd ten uznał za własny także Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii w sprawie Karadzica i Mladica z 11.07.1996 r., gdzie stwierdził, że intencja, jaka musi wystąpić przy ludobójstwie, niekoniecznie musi być wyrażona wprost, ale można ją wywnioskować również na podstawie różnego rodzaju okoliczności towarzyszących, takich jak chociażby rezultaty wypowiedzi lub projekty różnego rodzaju planów, przynoszących negatywne i destrukcyjne skutki, godzące w określoną grupę[33].
Bazując na powyższych ustaleniach trzeba ustalić, czy można mówić o ludobójstwie w kontekście całego narodu ukraińskiego. Nie chodzi tu o pojedyncze przypadki okrutnego traktowania, gdyż złoczyńcy i ciemiężcy są w każdej grupie społecznej. Jak zaznacza Kateryna Ważna: „[l]udobójstwo to nie tylko drastyczne, ale również masowe naruszenie praw człowieka. Istnieje przekonanie, że ludobójstwo powstaje w momencie, gdy jego ofiarą staje się co najmniej jedna osoba, niekoniecznie muszą to być wszyscy członkowie grupy. Aczkolwiek ludobójstwo cechuje się zbrodniczym zamiarem zniszczenia całej grupy, członkiem której jest taka osoba. Brak takiego zamiaru oznacza niemożliwość zakwalifikowania przedmiotowego aktu jako ludobójstwa, mimo towarzyszącego mu okrucieństwa. Od zabójstwa człowieka jako czynu karnego ludobójstwo różni się właśnie zamiarem zniszczenia grupy jak takiej”[34]..Właśnie tak należy dochodzić, czy występują oznaki ludobójstwa w konkretnych ukraińskich realiach, czy nie.

Ustalenie istnienia ludobójstwa wg G. Santona
Również w celu ustalenia faktu ludobójstwa można sięgnąć po dzieło Gregory'ego Stantona, który stworzył 10 etapów, doprowadzających do zbrodni ludobójstwa. Zostały one wskazane poniżej wraz z przykładami działania strony rosyjskiej:
Klasyfikacja — różnic między ludźmi się nie szanuje. Występuje podział na „my” i „oni”, którego można dokonać za pomocą stereotypów, lub wykluczając osoby, uważane za odmienne. Oznaki klasyfikacji mieszkańców można dostrzec w wypowiedziach wielu rosyjskich polityków, w tym bezpośrednio w przemówieniu prezydenta Putina [35].

Symbolizacja to wizualny przejaw nienawiści. Żydów w nazistowskiej Europie zmuszano do noszenia żółtych gwiazd, żeby demonstrować, że są „obcy”. Taki przejaw miał miejsce w wielu okupowanych przez Rosję miejscowościach, na przykład, w Borodziance i Mariupolu, gdzie miejscowych mieszkańców zmuszano do noszenia białych opasek[36].
Dyskryminacja — grupa dominująca odmawia posiadania praw obywatelskich lub nawet obywatelstwa określonym grupom. Ustawy norymberskie z 1935 roku pozbawiły Żydów obywatelstwa niemieckiego, zakazały im wykonania wielu prac lub zawierania małżeństw z niemieckimi nie-Żydami. Rosyjski prezydent w swoim przemówieniu twierdzi, że w rzeczywistości nie istnieje żaden naród ukraiński, lecz jest jedyny naród, składający się z Rosjan, Ukraińców i Białorusinów. Odpowiednio ten, kto się sprzeciwia tej polityce, jest określany mianem nazisty i wroga[37].

Dehumanizacja — osoby, uznane za „obce”, są traktowane bez przestrzegania praw człowieka lub bez poszanowania ich godności osobistej. Podczas ludobójstwa w Rwandzie Tutsi nazywano „karaluchami”; naziści nazywali Żydów „szkodnikami”. Dyskryminacja przejawia się również w ograniczeniu prawa narodu ukraińskiego do samostanowienia. Na przykład, w swojej ostatniej wypowiedzi zastępca stałego przedstawiciela Federacji Rosyjskiej przy biurze ONZ Dymitr Polański oświadczył, iż Rosja jest przeciwko temu, by Ukraina była członkiem nie tylko NATO, ale również UE[38].

Organizacja — Ludobójstwa zawsze są planowane. Reżimy nienawiści częstą uczą tych, kto dalej niszczy naród. Prezydent Federacji Rosyjskiej w swoim przemówieniu czyta bezpośredni rozkaz o przeprowadzeniu „operacji specjalnej”, a więc nie ulega wątpliwości, że te czyny zostały zaplanowane przez wyższe wojskowo-polityczne dowództwo Federacji Rosyjskiej[39].

Polaryzacja — Propaganda zaczyna szerzyć się wśród grup nienawiści. Naziści używali gazety Der Stürmer w celu szerzenia i rozpalania nienawiści wobec Żydów. Tu też dostrzec można podobieństwa z działaniami Rosji - kanały telewizyjne której realizują politykę informacyjną w trybie, określonym przez oficjalne władze, jednak oprócz deklarowanych „denazyfikacji”, „denacjonalizacji”, transmitowanych wszędzie, zdarzają się również wypadki jawnych nawoływań do „ponownego wychowania” Ukraińców, a także do tzw. „deukrainizacji”, zaś każdy, kto się nie podda, ma zostać ukarany[40].

Przygotowanie — sprawcy planują ludobójstwo. Oni często posługują się eufemizmami, takimi jak hasło nazistów „ostateczne rozwiązanie”, w celu ukrycia swoich zamiarów. Oni tworzą strach przed grupą ofiar, tworząc armię i broń. Co do tego stopnia, warto zaznaczyć, iż polityka rosyjska przeciw Ukrainie opiera się o tzw. „deukrainizację” i „denazyfikację”, „oczyszczenie z nazizmu braterskiej Ukrainy”.
Prześladowanie — ofiary są identyfikowane na podstawie ich pochodzenia etnicznego lub religię i sporządza się listy zmarłych. Czasami ludzi zamyka się w getcie, deportuje lub pozbawia dostępu do żywności, a mienie często jest wywłaszczane.

Zaczynają się zabójstwa w ramach ludobójstwa.
Zniszczenie — grupa nienawiści zabija zidentyfikowane przez siebie ofiary podczas świadomej i systematycznej kampanii przemocy. Miliony ofiar zostało zniszczonych lub skaleczonych nie do poznania przez ludobójstwo. Rosja przez dłuższy czas przygotowywała się do rozpoczęcia wojny i ludobójstwa na Ukraińcach. W tym celu na całym terytorium Ukrainy działała szeroka sieć dywersantów i dywersantów-kolaboracjonistów, którzy przekazywali informacje o patriotycznie nastawionych Ukraińcach oraz o przedstawicielach lokalnej inteligencji, byłych wojskowych lub mundurowych lub innych influencerach. Takie przypadki miały miejsce, na przykład, w Buczy, gdzie Rosjanie szukali i zabijali w oparciu o sporządzone wcześniej listy[41].

Zaprzeczenie — sprawcy lub kolejne pokolenia zaprzeczają wystąpieniu jakiejkolwiek zbrodni. Rosja udaje ofiarę, mówiąc o „ludobójstwie ludności rosyjskojęzycznej”, „laboratoriach biologicznych”, „nazistach” i innych rzeczach, niemających żadnych dowodów na ich istnienie. Jednocześnie Rosja nie przyjmuje jakiejkolwiek międzynarodowej krytyki. A więc ten punkt również jest ustalony.

Koncepcja ogólnej i skutecznej kontroli jako potencjalna droga do pociągnięcia do odpowiedzialności sprawców ludobójstwa
Istotnym elementem, który będzie mógł pomóc w pociągnięciu Rosji do odpowiedzialności, jest koncepcja ogólnej i skutecznej kontroli.
Jak już wspomniano wyżej, w 2019 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka ustalił, iż Federacja Rosyjska sprawowała skuteczną kontrolę nad tzw. „zielonymi ludzikami”, które w rzeczywistości byli regularnymi jednostkami Federacji Rosyjskiej. W kontekście tzw. DRL i ŁRL orzeczeń, potwierdzających sprawowanie skutecznej bądź ogólnej kontroli jeszcze nie było, ale, najprawdopodobniej, należałoby je oczekiwać. Gdyż faktycznie Rosja organizuje zarówno zabezpieczenie materialno-techniczne, tak i finansowanie oraz pomoc w postaci tzw. „doradców wojskowych”, a w rzeczywistości — regularnych jednostek sił zbrojnych Federacji Rosyjskiej.

Jeżeli chodzi o zastosowanie koncepcji skutecznej i ogólnej kontroli po 24 lutego 2022 roku, nie można stwierdzić, że występuje skuteczna kontrola ze strony Federacji Rosyjskiej w stosunku tzw. ŁRL i DRL (dalej: ŁDRL). Bo w rzeczywistości ma miejsce bezpośrednie zarządzanie i organizacja działalności ŁDRL jak gdyby były one jednostkami administracyjnymi Federacji Rosyjskiej. Kwestia ustalenia ogólnej kontroli Federacji Rosyjskiej nad tzw. ŁDRL jest bardzo ważna, gdyż po to, żeby pociągnąć do odpowiedzialności bezpośrednich sprawców z wyższego szczebla, na którym podejmuje się decyzje, trzeba będzie udowodnić wystąpienie związku przyczynowo-skutkowego, potwierdzającego istnienie takiej ogólnej kontroli. Żeby nie doszło do sytuacji, że do odpowiedzialności zostaną pociągnięci wykonawcy średniego szczebla, a głowni organizatorzy w Federacji Rosyjskiej unikną kary. Również istotnym argumentem, przemawiającym za koniecznością ustalenia zastosowania przez Rosję totalnej kontroli, jest to, że nie trzeba będzie udowadniać, że w każdym konkretnym przypadku, rozkazy, wydawane przez tzw. DRL i ŁRL, w rzeczywistości wydawano przez Rosję. Przykładem może posłużyć wojna w Sudanie, gdzie udało się ustalić, iż pospolite ruszenie dżandżawidów (tzw. plemion arabskich) działa w imieniu rządu sudańskiego przeciwko ludności Darfuru.

Trzeba się skupić na ważności pociągnięcia do odpowiedzialności winnych za podżeganie do dokonania aktów ludobójstwa. Rosyjscy propagandyści, tacy jak Władimir Sołowjow, Olga Skabiejewa, Igor Strelkow (to tylko niektórzy najsłynniejsi przedstawiciele propagandy rosyjskiej) cały czas nawołują ludność rosyjską do popełnienia czynów, skierowanych przeciw Ukraińcom, kwalifikowanych jako ludobójstwo. Jednak na te wypadki już istnieje międzynarodowa praktyka prawna w zakresie ustalenia faktu ludobójstwa przy podżeganiu. Otóż, niezależnie od systemu prawa, bezpośrednie i publiczne podżeganie ma być określone dla celów art. 2(3)(c) jak bezpośrednie prowokowanie winnego (winnych) do popełnienia zbrodni ludobójstwa przez przemówienia, okrzyki lub groźby, wygłoszone w miejscach publicznych bądź na zgromadzeniach publicznych lub drogą sprzedaży lub rozpowszechniania, propozycji sprzedaży lub demonstracji materiałów pisemnych bądź drukowanych w miejscach publicznych bądź na zgromadzeniach publicznych, albo drogą publicznej demonstracji plakatów lub innych środków łączności multimedialnej. Słowa te były poparte przez inne izby sądowe Trybunału dla Rwandy, jego Izbę Odwoławczą i Kanadyjski Sąd Najwyższy[42].

Istnieje potrzeba dowiedzenia, że nie tylko akty popełnienia zbrodni ludobójstwa zostały popełnione przez najwyższe dowództwo wojskowo-polityczne, ale również przez propagandystów i polityków, którzy publicznie nawołują do popełnienia zbrodni ludobójstwa na Ukraińcach.

Możliwości wyegzekwowania odpowiedzialności za zbrodnie ludobójstwa
W rozumieniu międzynarodowego prawa karnego, a także prawa międzynarodowego w ogóle, zdolność prawnomiędzynarodową, w tym możliwość ponoszenia odpowiedzialności mają państwa i organizacje międzynarodowe. Owa odpowiedzialność nie jest ani karnoprawną, ani cywilnoprawna, lecz prawnomiędzynarodowa. Odpowiedzialność karnoprawną ponoszą osoby fizyczne. Ona może być zastosowana bezpośrednio na podstawie przepisów prawa międzynarodowego. Za przestępstwa przeciwko pokojowi i bezpieczeństwu ludzkości osoby fizyczne mogą być pociągnięte do odpowiedzialności przez trybunał międzynarodowy, sąd międzynarodowy bądź sąd narodowy. Jeżeli chodzi o pozostałe przestępstwa, przewidziane w międzynarodowych konwencjach, za ich popełnienie osoby fizyczne ponoszą odpowiedzialność na podstawie narodowych przepisów prawa karnego. Na państwie ciąży obowiązek zagwarantowania pociągnięcia do ww. odpowiedzialności. W przypadku naruszenia tego obowiązku powstaje prawnomiędzynarodowa odpowiedzialność państwa. Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa przewiduje możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności zarówno osób fizycznych, jak i państw[43].

W swoim przemówieniu z dnia 24 lutego 2022 roku prezydent Rosji W. Putin uzasadnia przeprowadzenie tzw. „operacji specjalnej” w oparciu o prawo do samoobrony, przewidziane w Statucie ONZ, a mianowicie w art. 51[44]. Federacja Rosyjska na wszelkie sposoby usiłuje przestawić siebie jako ofiarę, deklarując, że Rosjanie w rzeczywistości są „obrońcami” ludności rosyjskojęzycznej, i w związku z przejawami ludobójstwa ze strony Ukrainy rozpoczęto właśnie „operację specjalną”. Władze tzw. DRL i ŁRL (oficjalnie uznanych przez Rosję) podpisały porozumienie o wzajemnej pomocy, przewidujące również pomoc zbrojną. Czyli w rzeczywistości, Rosja poprzez swoje działania zalegalizowała swoją inwazję na terytorium Ukrainy, interpretując pojęcie „ludobójstwa” na swój sposób, niwelując właśnie pojęcie ludobójstwa i podstawowe zasady prawa międzynarodowego.
Warto określić konkretne organy, które mogą rozpatrywać zbrodnię ludobójstwa. Ukraina już wystąpiła do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości z pozwem przeciwko Rosji w zakresie planowania i dokonania aktów ludobójstwa na Ukrainie. Właściwy organ sądowy wydał orzeczenie, nakazujące Rosji w oczekiwaniu na wydanie ostatecznego wyroku zaprzestanie działań wojennych, rozpoczętych 24 lutego 2022 roku na terytorium Ukrainy[45].
Ponadto, jeszcze w styczniu 2017 roku do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości wpłynął jeszcze jeden pozew przeciwko Rosji, w którym Rosja jest oskarżana o finansowanie terroryzmu i stosowanie dyskryminacji rasowej. Ta sprawa jest obecnie rozpatrywana przez Sąd[46].

Również potencjalnym sposobem pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności jest powołanie przez ONZ nadzwyczajnego trybunału na przykładzie Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii bądź Rwandy. Jednak problem polega na tym, że Rosja jest stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ, czyli ma prawo weta, z którego, najprawdopodobniej, skorzysta. A więc ten sposób na razie nie wydaje się zbyt realistyczny. Innym sposobem jest maksymalne wykorzystanie prowadzonego już przez Międzynarodowy Trybunał Karny (dalej także: MTK) postępowania prokuratorskiego, jednak ze względów wyżej wskazanych również najprawdopodobniej ewentualny wyrok mógłby być praktycznie zignorowany przez Rosję (jurysdykcja MTK wynika z drugiej deklaracji ukraińskiej złożonej na ręce Sekretarza MTK we wrześniu 2015 r.[47]). Nie warto również zapominać o powołaniu nadzwyczajnych izb sądowych, jak to było w Kambodży i Sierra Leone.
Międzynarodowy Trybunał Karny jest sposobem, za pomocą którego można pociągnąć do odpowiedzialności konkretnych przedstawicieli władzy Federacji Rosyjskiej. Jednak tu też są pewne niuanse. Ponieważ Rosja wycofała swój podpis pod Statutem Rzymskim, pociągnięcie jej do odpowiedzialności, jeżeli ona nie jest sygnatariuszem odpowiedniego dokumenty, nie będzie możliwe. Oczywiście, nie stanowi to przeszkody w dochodzeniu prowadzonym przez właściwą instancję sądową, niemniej jednak wymagana jest współpraca z boku Rosji[48].

Europejski Trybunał Praw Człowieka jest organem prawnym, do którego można wystąpić w celu pociągnięcia Rosji do odpowiedzialności. Również już toczy się postępowanie Ukraine v. Russia (re Crimea) podczas którego ustalono, że Rosja sprawowała skuteczną kontrolę nad Krymem przez 18 marca, kiedy zostało podpisane porozumienie między Republiką Autonomiczną Krymu a Federacją Rosyjską o jego przyłączeniu[49]. Jednak w związku ze zmianami w swojej konstytucji i wykluczeniem ze Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (dalej: ZPRE), nie warto spodziewać się wykonania orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przez państwo, niebędące członkiem ZPRE[50].

Wnioski
Wydarzenia na Ukrainie poczynając od 2014 roku, a szczególnie po 24 lutego 2022 roku, niestety pozostawią krwawy ślad nie tylko w ukraińskich dziejach, ale również w dziejach całego świata. Ilość okrucieństw i nieludzkiego traktowania, które teraz obywa się na kontynencie europejskim, jest niespotykana z czasów II wojny światowej, i nie może zniknąć bez śladu.

Rosja postanowiła zmienić światowy ład za cenę życia Ukraińców i za takie czyny światowy agresor obowiązkowo musi ponieść odpowiedzialność. Właśnie po to działają międzynarodowe ograny prawne: Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, Nadzwyczajne Trybunały ONZ, Europejski Trybunał Praw Człowieka, Międzynarodowy Trybunał Karny. Biorąc pod uwagę fakt, że Rosja jest trwałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ, nie ratyfikowała Statutu Rzymskiego i nawet odwołała swój podpis pod tym dokumentem, opuściła (została wykluczona) ze ZPRE, stwarza to dodatkowe trudności w pociągnięciu Federacji Rosyjskiej do odpowiedzialności.
Jeżeli uda się udowodnić akty ludobójstwa na Ukraińcach, trzeba będzie potrafić pociągnąć indywidualnie winnych do odpowiedzialności karnej. Gdyż, przede wszystkim, głównym warunkiem, umożliwiającym zrobienie tego, jest pomoc w tym procesie ze strony Federacji Rosyjskiej. W obecnej sytuacji geopolitycznej niepoważnym jest spodziewać się jakiejkolwiek współpracy obecnej rosyjskiej władzy w dochodzeniu odpowiednich zbrodni. Nawet pod warunkiem zmiany rządu i reżimu politycznego w Federacji Rosyjskiej kraje, w których doszło do zmiany podobnych reżimów często nie wykazują się chęcią podejmowania jakichkolwiek działań w celu ukarania odpowiednich sprawców. Zazwyczaj zostają oni objęci amnestią lub są w inni sposób zwalniani z odpowiedzialności karnej. Niewątpliwie, trzeba zwrócić szczególną uwagę na ten fakt.

Jednakże, mimo wszystkich ww. faktów, międzynarodowe mechanizmy prawne dają nadzieję na pozytywne rozstrzygnięcia co do ludobójstwa na Ukrainie w różnych organach sądowych. Na świecie po II wojnie światowej nie było takiego zjednoczenia w celu potępienia faktu agresji. Takim jest np. głosowanie Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie potępienia faktu agresji przeciw Ukrainie. Faktem jest, że prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego Karim Khan z własnej inicjatywy postanowił poszerzyć zakres dochodzenia zbrodni na całą Ukrainę (mimo że nie ratyfikowała ona Statutu Rzymskiego). Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości wydał orzeczenie nakazujące zaprzestanie jakichkolwiek agresywnych działań  przeciw Ukrainie i wycofanie wojsk. Wszystkie te fakty dają podstawy do uznania, że w sprawie dochodzenia zbrodni ludobójstwa na Ukrainie występują korzystne perspektywy....."
 
Bibliografia
 
Literatura:
Dróżdż D., Zagadnienia strony podmiotowej w Statucie Międzynarodowego Trybunału Karnego w świetle poglądów przedstawicieli doktryny prawa i praktyki, „Studia Prawno-ekonomiczne”, t. XCIII (2014).
Kuczyńska H., Odpowiedzialność przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym za zbrodnie prawa międzynarodowego popełnione w czasie konfliktu w Ukrainie, „Palestra”, nr 4 (2022), https://palestra.pl/pl/czasopi...(link is external), dostęp: 13 czerwca 2022 r.
Radmoska D.I., Odpowiedzialność za ludobójstwo w międzynarodowym prawie karnym, https://nau.edu.ua/site/variab...(link is external)Тези%202018/24-Актуальні%20проблеми%20міжнародного%20права%20та%20порівняльного%20правознавства%20(ІМВ).pdf, dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Schabas W.A., Genocide in International Law The Crime of Crimes, wyd. drugie, Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, Sao Paulo 2009.
Ważna K., Istota ludobójstwa zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa międzynarodowego i międzynarodowej praktyki prawnej, „Przedsiębiorczość, gospodarstwo i prawo”, nr 8 (2017).
Zwierz M., Znaczenie przepisów Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 9.12.1948 r. w kształtowaniu linii orzeczniczej międzynarodowych trybunałów karnych, „Palestra”, nr 9 (2020), https://palestra.pl/pl/czasopi...(link is external), dostęp: 20 czerwca 2022 r.
Źródła internetowe:
Aneksy, s. 576, https://wydawnictwosedno.pl/wp...(link is external), dostęp: 20 czerwca 2022 r.
Ayyub R., Satellite images show long trench at Ukrainian mass grave site, Maxar says evacuation, Reuters, https://www.reuters.com/world/...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Boffey D., A war crime’: two young boys among Ukrainians shot dead during attempted evacuation, The Guardian, https://www.theguardian.com/wo...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Burgess A., Zhao I., Mariupol's beloved drama theatre lies in ruins as locals fear the Ukrainian city will never recover from Russia's assault, ABC News, https://www.abc.net.au/news/20...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Complaints brought by Ukraine against Russia concerning a pattern of human rights violations in Crimea declared partly admissible, Europejski Trybunał Praw Człowieka, ECHR 010 (2021), https://yur-gazeta.com/content...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Kizłow J., Wróg ostrzelał korytarz do ewakuacji z Mariupola, prowadzone są rozmowy o zawieszeniu broni — burmistrz, Ukraińska Prawda, https://www.pravda.com.ua/news...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Korinowska A., Artykuł w RIA-Novosti jako dowód ludobójstwa, Zełenski w Buczy. Wojna. Główne wiadomości 4 kwietnia, „Suspilne Noviny”, https://suspilne.media/225220-...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Kozak T., Miasto martwych i żywych. Bucza po okupacji — miejsce zbrodni armii rosyjskiej, Graty, https://graty.me/uk/misto-mert...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Limae Y., Rosyjscy żołnierze zgwałcili mnie i zabili mojego męża, BBC News, https://www.bbc.com/ukrainian/...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Liszczyna I., Uznanie przez Międzynarodowy Trybunał Praw Człowieka sprawowania przez Federację Rosyjską skutecznej kontroli nad Krymem jest już ostateczne i niezaskarżalne, Gazeta Prawna Online, https://yur-gazeta.com/dumka-e...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Lysogor I., Parlament Estonii uznał wojnę na Ukrainie za ludobójstwo, LB.UA, https://lb.ua/society/2022/04/...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości nakazał Rosji zaprzestanie wojny przeciw Ukrainie, Europejska Prawda, https://www.eurointegration.co...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Nie żyje Anatol Bereżny, współpracownik zespołu Tech/Uklon. pomagał w ewakuacji cywilów, Dou.UA, https://dou.ua/lenta/news/anat...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Parlament Czech uznał działania rosji na Ukrainie za ludobójstwo na narodzie ukraińskim, Mind, https://mind.ua/news/20241221-...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Rosyjscy najeźdźcy zabili przewodniczącego Hostomelskiej hromady Jurija Pyłypkę i dwóch jego towarzyszy, gdy rozdawali mieszkańcom pomoc humanitarną, Ukrinform, https://www.ukrinform.ua/rubri...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Sejm Litwy uznał Rosję za państwo-agresora, a wojnę na Ukrainie — za ludobójstwo na Ukraińcach, Ukrinform, https://www.ukrinform.ua/rubri...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Sejm Łotwy uznał agresję i zbrodnie wojenne federacji rosyjskiej na Ukrainie za ludobójstwo, Ukrinform, https://www.ukrinform.ua/rubri...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Sejm określił działania Rosji w Ukrainie mianem ludobójstwa i zbrodni wojennych, Onet, https://wiadomosci.onet.pl/kra...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Shulgin V., Okupanci postępem zmuszają mieszkańców Mariupola do noszenia białych opasek: „Azow” opowiedział o faktycznych przyczynach, Politeka, https://politeka.net/uk/societ...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Singh K., Canada lawmakers vote unanimously to label Russia`s acts in Ukraine as “genocide”, Reuters, https://www.reuters.com/world/...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Soos-Nagy B., Pozew Ukrainy do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości przeciwko Rosji na podstawie Konwencji ws. Ludobójstwa, https://www.international-arbi...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Stets A., Rosjanie zabijali mieszkańców Buczy w oparciu o sporządzone wcześniej listy, Zachód.Net, https://zaxid.net/u_buchi_rosi...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Stołobowa M., Trybunał dla Putina. Jakie są perspektywy ukarania Rosji i jej wierzchołka władzy w sądach międzynarodowych, Forbes.ua, https://forbes.ua/inside/nyurb...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Tyszczenko K., Rosja już jest przeciwko wstąpieniu Ukrainy nie tylko do NATO, ale również do UE, Ukraińska Prawda, https://www.pravda.com.ua/news...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
W Czernihowie wojska rosyjskie ostrzelały ludzi stojących w kolejce po chleb — nie żyje 10 osób, Kancelaria Prokuratora Generalnego, https://www.gp.gov.ua/ua/posts...(link is external)с, dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Whatcott E., Compilation of Countries Statements Calling Russian Actions in Ukraine “Genocide”, Justsecurity.org, https://www.justsecurity.org/8...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Собора I., „Żeby odechciało się rodzić Ukraińców”: okupanci masowo gwałcili kobiety w Buczy — Denisowa, Dzisiaj Woja, https://war.segodnya.ua/ua/war...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Akty prawne:
Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, United Nations Treaty Series nr 1021, z. 78 (1951), s. 277; Statut Rzymski Międzynarodowego Trybunału Karnego, United Nations Treaty Series, z. 2187, nr 38544.
Rezolucja Rady Najwyższej Ukrainy o oświadczeniu Rady Najwyższej Ukrainy „w sprawie popełnienia przez Federację Rosyjską ludobójstwa na Ukrainie”, Dz. Urz. Ukrainy z 2022 r. nr 34, s. 13, art. 1842, poz. 111041/2022.
Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ ws. agresji Federacji Rosyjskiej przeciw Ukrainie. Tłumaczenie z komentarzem, Europejska Prawda, https://www.eurointegration.co...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
Dokumenty urzędowe:
Przemówienie prezydenta Federacji Rosyjskiej W.W. Putina, https://www.mid.ru/ru/foreign_...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.
 
 
Przemysław Pietrzak - dyrektor Wydawnictwa Naukowego Ordo Iuris, analityk Centrum Analiz Legislacyjnych Ordo Iuris
Mariia Tkaczuk - prawnik Archiwum Zbrodni Wojennych
 
 
[1] Rezolucja Rady Najwyższej Ukrainy o oświadczeniu Rady Najwyższej Ukrainy „w sprawie popełnienia przez Federację Rosyjską ludobójstwa na Ukrainie”, Dz. Urz. Ukrainy z 2022 r. nr 34, s. 13, art. 1842, poz. 111041/2022.

[2] Sejm Litwy uznał Rosję za państwo-agresora, a wojnę na Ukrainie — za ludobójstwo na Ukraińcach, Ukrinform, https://www.ukrinform.ua/rubri...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[3] Parlament Czech uznał działania rosji na Ukrainie za ludobójstwo na narodzie ukraińskim, Mind, https://mind.ua/news/20241221-...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[4] I. Lysogor, Parlament Estonii uznał wojnę na Ukrainie za ludobójstwo, LB.UA, https://lb.ua/society/2022/04/...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[5] Sejm Łotwy uznał agresję i zbrodnie wojenne federacji rosyjskiej na Ukrainie za ludobójstwo, Ukrinform, https://www.ukrinform.ua/rubri...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[6] Sejm określił działania Rosji w Ukrainie mianem ludobójstwa i zbrodni wojennych, Onet, https://wiadomosci.onet.pl/kra...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[7] K. Singh, Canada lawmakers vote unanimously to label Russia`s acts in Ukraine as “genocide”, Reuters, https://www.reuters.com/world/...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[8] E. Whatcott, Compilation of Countries Statements Calling Russian Actions in Ukraine “Genocide”, Justsecurity.org, https://www.justsecurity.org/8...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[9] Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ ws. agresji Federacji Rosyjskiej przeciw Ukrainie. Tłumaczenie z komentarzem, Europejska Prawda, https://www.eurointegration.co...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[10] W Czernihowie wojska rosyjskie ostrzelały ludzi stojących w kolejce po chleb — nie żyje 10 osób, Kancelaria Prokuratora Generalnego, https://www.gp.gov.ua/ua/posts...(link is external)с, dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[11] A. Burgess, I. Zhao, Mariupol's beloved drama theatre lies in ruins as locals fear the Ukrainian city will never recover from Russia's assault, ABC News, https://www.abc.net.au/news/20...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[12] D. Boffey, A war crime’: two young boys among Ukrainians shot dead during attempted evacuation, The Guardian, https://www.theguardian.com/wo...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[13] R. Ayyub, Satellite images show long trench at Ukrainian mass grave site, Maxar says evacuation, Reuters, https://www.reuters.com/world/...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[14] T. Kozak, Miasto martwych i żywych. Bucza po okupacji — miejsce zbrodni armii rosyjskiej, Graty, https://graty.me/uk/misto-mert...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[15] W.A. Schabas, Genocide in International Law The Crime of Crimes, wyd. drugie, Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, Sao Paulo 2009, s. 190-191.

[16] Nie żyje Anatol Bereżny, współpracownik zespołu Tech/Uklon. pomagał w ewakuacji cywilów, Dou.UA, https://dou.ua/lenta/news/anat...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[17] J. Kizłow, Wróg ostrzelał korytarz do ewakuacji z Mariupola, prowadzone są rozmowy o zawieszeniu broni — burmistrz , Ukraińska Prawda, https://www.pravda.com.ua/news...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[18] Rosyjscy najeźdźcy zabili przewodniczącego Hostomelskiej hromady Jurija Pyłypkę i dwóch jego towarzyszy, gdy rozdawali mieszkańcom pomoc humanitarną, Ukrinform, https://www.ukrinform.ua/rubri...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[19] W.A. Schabas, Genocide in International Law The Crime of Crimes, wyd. drugie, Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, Sao Paulo 2009, s. 197.

[20] I. Собора, "Żeby odechciało się rodzić Ukraińców": okupanci masowo gwałcili kobiety w Buczy — Denisowa, Dzisiaj Woja, https://war.segodnya.ua/ua/war...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.; Y. Limae, Rosyjscy żołnierze zgwałcili mnie i zabili mojego męża, BBC News, https://www.bbc.com/ukrainian/...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[21] W.A. Schabas, Genocide in International Law The Crime of Crimes, wyd. drugie, Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, Sao Paulo 2009, s. 199.

[22] W.A. Schabas, Genocide in International Law The Crime of Crimes, wyd. drugie, Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, Sao Paulo 2009, s. 190-191.

[23] Aneksy, s. 576, https://wydawnictwosedno.pl/wp...(link is external), dostęp: 20 czerwca 2022 r.

[24] Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, United Nations Treaty Series nr 1021, z. 78 (1951), s. 277; Statut Rzymski Międzynarodowego Trybunału Karnego, United Nations Treaty Series, z. 2187, nr 38544.

[25] W.A. Schabas, Genocide in International Law The Crime of Crimes, wyd. drugie, Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, Sao Paulo 2009, s. 134.

[26] W.A. Schabas, Genocide in International Law The Crime of Crimes, wyd. drugie, Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, Sao Paulo 2009, s. 135.

[27] M. Zwierz, Znaczenie przepisów Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 9.12.1948 r. w kształtowaniu linii orzeczniczej międzynarodowych trybunałów karnych, „Palestra”, nr 9 (2020), s. 109, https://palestra.pl/pl/czasopi...(link is external), dostęp: 20 czerwca 2022 r.

[28] M. Zwierz, Znaczenie przepisów Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 9.12.1948 r. w kształtowaniu linii orzeczniczej międzynarodowych trybunałów karnych, „Palestra”, nr 9 (2020), s. 109, https://palestra.pl/pl/czasopi...(link is external), dostęp: dostęp: 20 czerwca 2022 r.

[29] W.A. Schabas, Genocide in International Law The Crime of Crimes, wyd. drugie, Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, Sao Paulo 2009, s. 179.

[30] D. Dróżdż, Zagadnienia strony podmiotowej w Statucie Międzynarodowego Trybunału Karnego w świetle poglądów przedstawicieli doktryny prawa i praktyki, „Studia Prawno-ekonomiczne”, t. XCIII (2014), s. 59 i przywołana tam literatura.

[31] M. Zwierz, Znaczenie przepisów Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 9.12.1948 r. w kształtowaniu linii orzeczniczej międzynarodowych trybunałów karnych, „Palestra”, nr 9 (2020), s. 105, https://palestra.pl/pl/czasopi...(link is external), dostęp: 20 czerwca 2022 r.

[32] M. Zwierz, Znaczenie przepisów Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 9.12.1948 r. w kształtowaniu linii orzeczniczej międzynarodowych trybunałów karnych, „Palestra”, nr 9 (2020), s. 106, https://palestra.pl/pl/czasopi...(link is external), dostęp: 20 czerwca 2022 r.

[33] M. Zwierz, Znaczenie przepisów Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 9.12.1948 r. w kształtowaniu linii orzeczniczej międzynarodowych trybunałów karnych, „Palestra”, nr 9 (2020), s. 106, https://palestra.pl/pl/czasopi...(link is external), dostęp: 20 czerwca 2022 r.

[34] K. Ważna, Istota ludobójstwa zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa międzynarodowego i międzynarodowej praktyki prawnej, „Przedsiębiorczość, gospodarstwo i prawo”, nr 8 (2017), str. 194.

[35] Przemówienie prezydenta Federacji Rosyjskiej W.W. Putina, https://www.mid.ru/ru/foreign_...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[36] V. Shulgin, Okupanci postępem zmuszają mieszkańców Mariupola do noszenia białych opasek: "Azow" opowiedział o faktycznych przyczynach, Politeka, https://politeka.net/uk/societ...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[37] Przemówienie prezydenta Federacji Rosyjskiej W.W. Putina, https://www.mid.ru/ru/foreign_...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[38] K. Tyszczenko, Rosja już jest przeciwko wstąpieniu Ukrainy nie tylko do NATO, ale również do UE, Ukraińska Prawda, https://www.pravda.com.ua/news...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[39] Przemówienie prezydenta Federacji Rosyjskiej W.W. Putina, https://www.mid.ru/ru/foreign_...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[40] A. Korinowska, Artykuł w RIA-Novosti jako dowód ludobójstwa, Zełenski w Buczy. Wojna. Główne wiadomości 4 kwietnia, „Suspilne Noviny”, https://suspilne.media/225220-...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[41] A. Stets, Rosjanie zabijali mieszkańców Buczy w oparciu o sporządzone wcześniej listy, Zachód.Net, https://zaxid.net/u_buchi_rosi...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[42] W.A. Schabas, Genocide in International Law The Crime of Crimes, wyd. drugie, Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, Sao Paulo 2009, s. 333.

[43] D.I. Radmoska, Odpowiedzialność za ludobójstwo w międzynarodowym prawie karnym, https://nau.edu.ua/site/variab...(link is external)Тези%202018/24-Актуальні%20проблеми%20міжнародного%20права%20та%20порівняльного%20правознавства%20(ІМВ).pdf, dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[44] Przemówienie prezydenta Federacji Rosyjskiej W.W. Putina, https://www.mid.ru/ru/foreign_...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[45] Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości nakazał Rosji zaprzestanie wojny przeciw Ukrainie, Europejska Prawda, https://www.eurointegration.co...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[46] B. Soos-Nagy, Pozew Ukrainy do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości przeciwko Rosji na podstawie Konwencji ws. Ludobójstwa, https://www.international-arbi...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[47] H. Kuczyńska, Odpowiedzialność przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym za zbrodnie prawa międzynarodowego popełnione w czasie konfliktu w Ukrainie, „Palestra”, nr 4 (2022), https://palestra.pl/pl/czasopi...(link is external), dostęp: 13 czerwca 2022 r.

[48] M. Stołobowa, Trybunał dla Putina. Jakie są perspektywy ukarania Rosji i jej wierzchołka władzy w sądach międzynarodowych, Forbes.ua, https://forbes.ua/inside/nyurb...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[49] Complaints brought by Ukraine against Russia concerning a pattern of human rights violations in Crimea declared partly admissible, Europejski Trybunał Praw Człowieka, ECHR 010 (2021), https://yur-gazeta.com/content...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.; I. Liszczyna, Uznanie przez Międzynarodowy Trybunał Praw Człowieka sprawowania przez Federację Rosyjską skutecznej kontroli nad Krymem jest już ostateczne i niezaskarżalne, Gazeta Prawna Online, https://yur-gazeta.com/dumka-e...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

[50] A. Burgess, I. Zhao, Mariupol's beloved drama theatre lies in ruins as locals fear the Ukrainian city will never recover from Russia's assault, ABC News, https://www.abc.net.au/news/20...(link is external), dostęp: 9 czerwca 2022 r.

Całość materiału dostępna :
https://ordoiuris.pl/wolnosci-...(link is external)

Data:
Kategoria: Świat

Tezeusz

Tezeusz - https://www.mpolska24.pl/blog/tezeusz

" Patriotą się jest lub się bywa, bywają ci dla których interes własny jest ważniejszy od ojczyzny" - Rotmistrz Witold Pilecki.

Patriotyzm to nie słowo, to godność bycia Polakiem.
CWP!

Komentarze 0 skomentuj »
Musisz być zalogowany, aby publikować komentarze.
Dziękujemy za wizytę.

Cieszymy się, że odwiedziłeś naszą stronę. Polub nas na Facebooku lub obserwuj na Twitterze.