Ostropest plamisty jest rośliną należącą do rodziny Astecaceae (astrowate). Pochodzi z rejonów Morza Śródziemnego, natomiast obecnie jest rośliną, która występuje poza obszarem swojego pierwotnego występowania, między innymi w Afryce, Azji, Ameryce Północnej i Południowej. W wielu krajach Europy i świata jest rośliną uprawianą w tym także w Polsce.
Ostropest plamisty - właściwości
Surowcem wykorzystywanym w lecznictwie jest owoc ostropestu plamistego (łac. Fructus sylibi mariani), ceniony ze względu na właściwości hepatoprotekcyjne, chroniące komórki wątroby przed szkodliwym działaniem wielu trucizn. Te cenne właściwości terapeutyczne, zawdzięcza obecności związków takich jak flawonolignany. Flawonolignany obecne w ostropeście określane są mianem zespołu flawonolignanów o skłałdzie: sylimaryna, silybina, silybinina, silydianina, silykrystina, izosilybina. Pod względem budowy chemicznej, związki te są pochodnymi flawonoidów, posiadają układ, którego budowa zbliżona jest do układu lignanów. Jednym z najważniejszych przedstwaicieli tej grupy związków, występujących w owocach ostropestu plamistego jest sylimaryna.
Sylimaryna zawarta w owocach ostropestu plamistego jest silnym antyoksydantem, działa przeciwzapalnie, żółciotwórczo i żółciopędnie, obniża poziom złego cholesterolu we krwi, poprzez hamowanie procesu wytrącania blaszek miażdżycowych. Ale najbardziej cenionymi jej właściwościami jest aktywność detoksykująca i ochronna na komórki wątroby, między innymi na trucizny takie jak mykotoksyna muchomora sromotnikowego. Zapobiega marskości wątroby, zapobiega także wytrącaniu się złogów i kamieni żółciowych w drogach moczowych i żółciowych. Mechanizm działania flawonolignanów - w tym także sylimaryny - opiera się o stabilizację membran komórek wątrobowych i hamowaniu łączenia się ich powierzchni z cząsteczkami trucizn. Wykazano także, że sylimaryna ma działanie antagonistyczne w stosunku do trucizn muchomora sromotnikowego, takich jak falotokysyna i amanitotoksyna.
Ostropest plamisty - zastosowanie
Preparaty z ostropestu plamistego, ze względu niezwykle cenne właściwości względem komórek wątrobowych, polecane są w leczeniu i regeneracji wątroby spowodowanej przewlekłym spożywaniem nadmiernej ilości alkoholu oraz w leczeniu zapalenia wątroby typu A, B i C. Ostropest plamisty jest także zalecany dla osób stosujących długotrwałą farmakoterapię - między innymi lekami cytotoksycznymi, wykorzystywanymi w terapii nowotworów. W tym przypadku zawarte w ostropeście składniki aktywne pozwolą zapobiec i złagodzić skutki uboczne farmakoterapii, związane ze schorzeniami wątroby.
Ostropest plamisty oprócz cennych właściwości leczniczych, okazał się być także przydatny podczas produkcji kosmetyków. W tym celu, pozyskuje się olej z ostropestu, który dodawany do kremów ma zapewniać ochronę przed wolnymi rodnikami tlenowymi i spowalniać tym samym procesy i objawy starzenia się skóry. Ostropest obecny w kremach, a dokładniej kompleks flawonoliganów, ma zmniejszać zaczerwienienia skóry i ją rozjaśniać.
Olej z ostropestu plamistego wykorzystuje się w przemyśle spożywczym. Ze względu na dużą zawartość witaminy E o właściwościach przeciwutleniających, stosowany jest przy zapobieganiu utlenianiu innych tłuszczów, wykorzystywanych w przemyśle spożywczym.
Owoce ostropestu plamistego znalazły swoje zastosowania także w weterynarii, dla zwierząt które są intensywnie tuczone, podanie im wyciągów z ostropestu, spowodowało zmniejszenie uszkodzeń i regenerację wątroby.
Ostropest plamisty - przeciwwskazania
Nie wykazano toksyczności preparatów z ostropestem plamistym, jednak nie zaleca się przyjmowania tych preparatów kobietom w ciąży i karmiących piersią. Przed zastosowaniem kobieta powinna skonsultować się z lekarzem lub z farmaceutą. Przeciwwskazaniem jest także niedrożność przewodów żółciowych.
Dostępne formy i preparaty ostropestu plamistego
Na rynku obecnie dostępna jest szeroka gama wyrobów z ostropestu plamistego. Dostępny jest m.in. w formie ziaren, które należy zmielić przed spożyciem. Możemy dostać także ziarna już zmielone, co jest łatwiejsze i wygodniejsze w użyciu i pozwala zaoszczędzić czas. Kolejną dostępną formą jest olej z ostropestu. Dostępny jest także w gotowych preparatach, występujących jako gotowe do połknięcia tabletki - są praktyczne i zawierają standaryzowaną zawartość ostropestu, co ułatwia nam kontrolę nad tym ile cennych składników aktywnych przyjmujemy.
Dawkowanie ostropestu
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), dawka owoców ostropestu plamistego w ciągu jednej doby powinna mieścić się w przedziale 12-15 g. Jeżeli chodzi o gotowe preparaty dostępne w aptece jest to 200 - 400 mg sylimaryny w przeliczeniu na silibinę.
Działania niepożądane ostropestu plamistego
Zarówno nasiona jak i preparaty gotowe z ostropestu plamistego w badaniach wykazują bardzo duże bezpieczeństwo ich stosowania. Nawet podczas dawkowania przekraczającego zalecaną dzienną do spożycia dawkę, nie stwierdzono objawów toksycznych. U niewielkiej grupy osób wysoce wrażliwych, stwierdzono jedynie szybko przemijający dyskomfort w obrębie jelit.
mPolska24
