Ok. 60 proc. prac, wykonywanych na początku XXI wieku, za 20 lat będzie wymagało umiejętności, które dostępne są dziś 20 proc. pracowników, podaje amerykańskie Ministerstwo Nauki.

Takie jest przesłanie raportu „Foresight kadr nowoczesnej gospodarki”, jaki powstał w wyniku pracy 70 ekspertów pod auspicjami Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Ma on wskazać – decydentom, uczelniom wyższym, przedsiębiorcom, rodzicom – możliwe zapotrzebowanie polskiej gospodarki na umiejętności kadr zarządzających oraz pracowników firm w perspektywie do końca drugiej dekady.

Z czterech analiz sektorowych przemysłu i jednej prognozy wyłania się kilka elementarnych wniosków. Według szacunków Cedefop (Europejskiego Centrum Rozwoju Szkolenia Zawodowego, agencji Unii Europejskiej), w średnim i krótkim terminie w Europie będzie dużo miejsc pracy (ok. 100 mln), w wyniku tworzenia nowych stanowisk (19,6 mln) i zwalniania ich na skutek starzenia społeczeństw Starego Kontynentu (80,4 mln).

Ustawicznie wzrastać natomiast mają umiejętności, kompetencje i kwalifikacje wymagane od pracowników wszystkich poziomów zatrudnienia.

Dlatego istnieje potrzeba lepszego, długoterminowego dopasowania umiejętności i kwalifikacji pracowników do wymagań rynku pracy.

Postępować będzie bowiem na nim powolna, ale dalsza ewolucja – coraz mniej osób będzie pracowało w rolnictwie i przemyśle, rosnąć będzie zatrudnienie w usługach (w 2020 r. - 2/3 zatrudnionych).

Tylko do 2015 r. najwięcej miejsc pracy powstanie w sektorze usług biznesowych – IT, ubezpieczeniach, doradztwie, ochronie zdrowia i opiece oraz w edukacji. W przemyśle wytwórczym (EU-25) zatrudnienie zmaleje z 37,8 mln w 2005 r. do 34,1 mln w 2020 r., zwiększy się natomiast z budownictwie (odpowiednio: 13,7 mln do 15,6 mln) oraz w dystrybucji i logistyce (z 48,4 mln do 58,8 mln).

W związku z tymi przemianami pracodawcy powinni wpisać do swoich priorytetów prognozowanie i planowanie rozwoju zasobów kadrowych. Bez prowadzenia analiz i planowania, wiele przedsiębiorstw może nie być w stanie dalej się rozwijać – stwierdza się z raporcie.

W sektorze energetycznym nastąpią duże zmiany w strukturze wytwarzania energii, co spowoduje spadek zatrudnienia w wielkoskalowej, korporacyjnej energetyce. Pojawi się natomiast istotny popyt na specjalistów z zakresu nowych technologii energetycznych, logistyki i rolnictwa energetycznego – piszą autorzy. Dotyczy to zarówno specjalistów z zakresu projektowania, badań i rozwoju, jak też eksploatacji. Chodzi tu zarówno o specjalistów od energooszczędnych technologii u producentów prądu, jak i u odbiorców. Ważnym segmentem rynku będą menedżerowie energetyki rozproszonej i specjaliści w zakresie bezpieczeństwa infrastrukturalnego.

Dla przemysłu maszynowego autorzy raportu przewidują wzrost zapotrzebowania na specjalistów z zakresu projektowania, wytwarzania i badania maszyn i urządzeń z wykorzystaniem inżynierii materiałowej, w tym nanomateriałów związanych z możliwościami ich precyzyjnego kształtowania. Potrzebni będą specjaliści zarządzający wiedzą inżynierską z dziedziny nanotechnologii, gotowej do stosowania w procesie projektowania nowych produktów.

Kolejną grupę kadr będą stanowili specjaliści od sprzedaży licencji, patentów, idei biznesowych, zakupu firm z komplementarnymi technologiami, umiejący tworzyć nowe firmy technologiczne. Potrzebna będzie ponadto kadra przygotowana do komercjalizacji wyników prac naukowo-badawczych, która charakteryzować się będzie umiejętnością oszacowania skutków finansowych, uruchomienia produkcji, zwłaszcza „bio-” i „nano”, prognozowania ponoszonych kosztów i uzyskiwanych efektów ekonomicznych.

W sektorze chemicznym niezbędne będą wysoko wykwalifikowane kadry o interdyscyplinarnym profilu, dysponujące umiejętnościami zarządczymi, wiedzą prawną i informatyczną, podstawową wiedzą chemiczną, a nie tylko specjalistyczną, pozwalającą na przekwalifikowanie się ze względu na zmieniające się technologie i warunki w jakich działają firmy. Liczyć się będą umiejętności technicznego postrzegania procesów oraz poruszania się wśród coraz liczniejszych wymaganiach ekologicznych.

W dyskusji podnoszono sprawy ściślejszej współpracy przedsiębiorstw z uczelniami, w celu dopasowania przyszłej „podaży” kadr do „popytu”.

Jak wynika z badań TNS OBOP, już w 2012 r. w Polsce może zabraknąć 47 tys. inżynierów dla sektora usług oraz 20 tys. dla przemysłu.

Już dziś trzeba rozpocząć kształcenie w takich kierunkach i nowych zawodach, jak: specjalista sieciowy, mechatronik, researcher, eko-energetyk, biorolnik, sanator środowiska, broker wiedzy.

Eksperci uznali, że niezależnie od sektorów wśród kompetencji, które będą się w przyszłości decydowały o wysokiej jakości kadr (zarządzających i wykonawczych) w Polsce, należą: kreatywność i przedsiębiorczość, mobilność i zdolność do przekwalifikowania (a także ustawiczne kształcenie się), komunikacja interpersonalna, praca w zespole i zarządzanie zespołami, umiejętność funkcjonowania w otoczeniu międzynarodowym, ugruntowane podstawy matematyki, znajomość technologii informatycznych, zarządzanie wiedzą i infobrokerstwo, wykorzystanie technologii mobilnych, ochrona własności intelektualnej oraz znajomość języków obcych.

Fiatowiec