Dawno temu w Japonii

Brytyjski inżynier i ekonomista, Clifford Douglas, opracował teorię kredytu społecznego opartego o uczciwy, bezodsetkowy pieniądz.

Oto jej założenia:

• Zatrudnione są tylko osoby wykonujące społecznie konieczną pracę – nie tworzy się zajęć
• i miejsc pracy w sposób sztuczny (ukryte bezrobocie, nowa sprawozdawczość – nowe miejsce pracy, nowa rejestracja – nowe miejsce pracy itp.);
• W związku z powyższym produkcja to 10% zatrudnionych (wysoki stopień zautomatyzowania), a usługi to 90% zatrudnionych (przez usługi rozumie się także służbę publiczną);
• Dobra niepomnażalne są w większości własnością narodu (nie państwa). Są to kopaliny, energia, woda, powietrze itp.;
• Ze sprzedaży dóbr niepomnażalnych dywidenda (zysk) przysługuje każdemu obywatelowi w kwotach równych;
• Każdy obywatel uczestnicząc w dywidendzie narodowej, ma zapewniony przychód wystarczający na pokrycie podstawowych potrzeb (jedzenia, ubrania, mieszkania, opieki zdrowotnej);
• Nie ma danin publicznych (np. podatków);
• Każdy zatrudniony, twórca, przedsiębiorca uzyskuje dodatkowe dochody;
• Pieniądz bieżący, w którym nie można oszczędzać, krąży szybko. Wymiana wzajemnych usług rośnie. Wzrasta dobrostan.

Czy to utopia? Nie. Teoria Douglasa została zastosowana w praktyce w Japonii przed II wojną światową.

W latach 30. XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój przemysłu w Japonii, podczas gdy reszta świata, z wyjątkiem Niemiec, pozostawała w tyle. W 1941 r. Japonia stała się ekonomiczną siłą przewodnią w Azji Wschodniej, z rosnącym eksportem wypierającym produkty z Ameryki i Anglii. Japonia miała jednak bardzo niewielkie zasoby naturalne. Jaki był więc sekret tego sukcesu?

W 1929 roku Japonia zdecydowała się na wdrożenie finansowych propozycji Douglasa utworzenia uczciwego systemu monetarnego, opartego na rządowej emisji nieoprocentowanego narodowego pieniądza i kredytu, które zostały entuzjastycznie przyjęte przez japońskich przemysłowców i rząd.

Od założenia Banku Japonii (Nippon Ginko) w 1882 r. największym jego akcjonariuszem był Japoński Dwór Cesarski. Jego przekształcenie w bank państwowy, co zostało zarządzone wyłącznie dla realizacji narodowego interesu, dokonało się w 1932 r. Reforma banku centralnego została zakończona w lutym 1942 r., kiedy stwierdzono, że bank jest specjalną korporacją o charakterze narodowym i bierze na siebie zadanie kontroli waluty i finansów, aby zapewnić całkowite wykorzystanie potencjału narodowego. Upoważniono bank do nieograniczonych pożyczek dla rządu, a także do subskrypcji i absorbcji rządowych obligacji. Zatwierdzono prawnie system limitu maksymalnych emisji banknotów. W ten sposób bank mógł wprowadzić emisje pieniędzy odpowiednie dla zaspokojenia potrzeb przemysłu zbrojeniowego i rządu. Z drugiej strony, nadzór rządu nad bankiem został wyraźnie wzmocniony. Rząd mógł nominować, kontrolować i dawać instrukcje prezesowi i dyrektorom oraz zatwierdzać szeroki zakres spraw bankowych, włączając w to takie kwestie jak zmiana stóp bankowych, emisja pieniędzy i konta bankowe.

Kiedy jarzmo lichwy zostało zdjęte, Japonia zaczęła się rozwijać ekonomicznie. W latach 1931-41, produkcja fabryczna i przemysłowa wzrosły kolejno o 140% i 136%, podczas gdy dochód narodowy i PKB wzrosły kolejno o 241% i 259%. Ten nieprawdopodobny przyrost znacznie prześcignął rozwój ekonomiczny reszty świata przemysłowego. Na rynku pracy bezrobocie zmalało z 5,3% w 1930 r. do 3% w 1938 r. Przemysłowe spory zmalały wraz z liczbą przestojów z 998 w 1931 r. do 159 w 1941 r.

Oczywiście taki rozwój Japonii nie był na rękę USA i Federalnej Rezerwie kreującej pieniądz w formie długu obciążonego odsetkami. Stąd wprowadzenie sankcji gospodarczych, a następnie katastrofalne w skutkach wciągnięcie Japonii w II wojnę światową. Oczywiście powojenny system monetarny Japonii został – zgodnie z życzeniem światowej finansjery – ustanowiony na długu.