STRATEGIA OBRONNA POLSKI A PRZYSZŁOŚĆ WOJSKA POLSKIEGO CZ. II

Obecnie jest planowana kolejna głęboka reforma sił zbrojnych Ukrainy. Jej szczegółowe dane nie zostały jeszcze upublicznione. Z ujawnionych danych wynika iż ma ona liczyć docelowo w roku 2017 około 80-100 żołnierzy. Ma też nastąpić dalsza i głęboka redukcja sprzętu. Wg innych źródeł redukcja będzie jeszcze bardziej głęboka i stan armii będzie wynosił tylko 55 tys. żołnierzy zawodowych. Planowany przyszłościowy system przewiduje, że będą istniały: Połączone Siły Szybkiego Reagowania -  20-35% jednostek będzie w stanie osiągnąć gotowość w ciągu 30 dni (jednostki będą ukompletowane wyposażenie i personelem na poziomie 90%) w tym Siły Natychmiastowego Reagowania (ok. 6 tys. żołnierzy); główne Siły Obrony - 40-45% jednostek ukompletowanych na poziomie 60-70%, z możliwością osiągnięcia gotowości w ciągu 90-120 dni;  Rezerwy Strategiczne - pozostałe jednostki będą ukompletowane na poziomie 25% i będą potrzebowały pół roku by osiągnąć gotowość operacyjną.

Obecnie około 10% sił Ukraińskich jest w gotowości operacyjnej, kolejne 10% jest w stanie osiągnąć gotowość operacyjną w 30 dni, pozostałe jednostki będą potrzebowały w tym celu ponad 3 miesięcy. Wojska Lądowe liczą 68 tys. żołnierzy, mających do dyspozycji 735 czołgów, 2155 bojowych wozów opancerzonych, 892 systemy artyleryjskie kalibru ponad 100 mm (w tym 40 2S19, 24 2S5), 42 Mi-24P oraz 24-90 wyrzutni rakiet taktycznych Toczka i Toczka-U (starsze typy zostały wycofane). W wyposażeniu są pociski przeciwpancerne 9K111, 9K113 i 9K114. Siły Powietrzne liczą 43 tys. żołnierzy i dysponują 208 samolotami bojowymi, w tym 80-82 (z tego sprawne 25)MiG-29, 30-36 (7) Su-27, 36 (8) Su-25, 24-36 (10) Su-24M, 8-20 (6) Su-24MR, uzbrojone w rakiety kierowane przeciw celom powierzchniowym Ch-25, Ch-29, Ch-59, przeciw radiolokacyjne Ch-25MP i Ch-58 oraz do walki powietrznej R-27, R-60 i R-73. Średni nalot roczny to 40-50 godzin(w NATO 180 godzin). Podstawowym systemem przeciwlotniczym jest S-300PS (z 1985 roku, stosunkowo łatwy do zakłócenia, jak fińskie Buk-M1 z 1984). Marynarka Wojenna liczy 15 tys. żołnierzy. W jej skład wchodzi Centrum Obrony Wybrzeża, któremu podlega 36. Samodzielna Brygada Obrony Wybrzeża i Samodzielna Grupa Artylerii Brzegowej - razem około 3 tys. żołnierzy, 41 czołgów, 177 bojowych wozów opancerzonych (w tym 74 BWP-2 i 10 BWR-1K, reszta BTR) i 52 systemy artyleryjskie kalibru ponad 100 mm (D-30, BM-21, 2S12). Sama zaś flota jest przestarzała i poza 4 korwetami, 5 trałowcami i 2 okrętami desantowymi przedstawia małą lub znikomą wartość.

Wnioski dla Polski. Zagrożenie militarne od strony Ukrainy w zasadzie nie istnieje i przy takiej dalszej polityce redukcji armii nie ma szans aby ono zaistniało. Niestety, takie de facto rozbrojenie Ukrainy przy ogromnych wydatkach Rosji sięgających 60 mld $ (przypomnę 2 mld $ Ukrainy), rodzi zagrożenie iż Rosja w którymś momencie będzie chciała spory terytorialne rozstrzygnąć w sposób siłowy. Ułatwi jej to fakt iż ostatnia doktryna obronna Ukrainy robi z niej państwo nie zaangażowane a więc pozbawione sojuszników i  ewentualnej pomocy militarnej. Powstanie wtedy pytanie – czy Rosja ograniczy się tylko działań przygranicznych, czy będzie chciała zająć całe terytorium. I jak mamy na to zareagować?

 

Operacyjnie wojska Białorusi są podzielone na dwa dowództwa operacyjne: zachodnie i północno zachodnie, nakierowane głównie na ewentualne działania NATO. Wojska te przeszły już z systemu dywizyjnego na system brygadowy. Podstawową jednostką jest brygada zmechanizowana (BZ), która w czasie pokoju liczy około 3200 żołnierzy i posiada na uzbrojeniu 60 czołgów, 180 BWP, 80 środków artyleryjskich (pow. 100 mm) i 60 środków obrony przeciwlotniczej. Zasadniczym uzbrojeniem są czołgi T-55, T-72 i T-80, bojowe wozy piechoty (BWP-1, BWP-2, BWR, BTR-60, BTR-70, BTR-80, BTR-D, MTLB. Artyleria lufowa składa się natomiast głównie z dział ciągnionych oraz samobieżnych (D20, D30, „Hiacynt”, „Nona-S”, wyrzutni artylerii rakietowej (BM-21, „Crol”, „Haukurs”, „Szturm”, „Metrys”, zestawów rakiet przeciwlotniczych („Osa”, „Tor”, „Strzała”) i wyrzutni rakiet taktycznych (operacyjnych) – „Scud”, „Tonka”. Wojska lotnicze i obrony powietrznej tworzy 8 baz lotniczych, stanowiących ekwiwalenty pułków lotniczych, w tym 2 bazy lotnictwa myśliwskiego, jedna – lotnictwa rozpoznawczego, jedna – lotnictwa transportowego, jedna – lotnictwa szturmowego, trzy bazy śmigłowców i dwie eskadry śmigłowców. Podstawowym uzbrojeniem są nowoczesne samoloty myśliwskie, myśliwsko-szturmowe (czyli wielozadaniowe) i szturmowe (Mig-23, Mig-29, Su-24, Su-25, Su-27), śmigłowce (Mi-6, Mi-8, W uzbrojeniu wojsk OP znajduje się rónież około 200 zestawów rakiet: SA-2 (S-75 Wołchow), SA-3 (S-125 Newa), SA-5 (S-200 Wega) oraz SA-10 S-300 Buk). W składzie jednostek radiotechnicznych Obrony Prezeciwlotniczej występują 2 brygady radiotechniczne, pułk radiotechniczny oraz batalion walki radioelektronicznej (b WRE).

Siły Zbrojne Białorusi swoją wielkością muszą budzić niepokój sąsiadów, szczególnie krajów Bałtyki. Składają się jak już wyżej wspomniałem z wojsk lądowych oraz wojsk lotniczych i obrony powietrznej których liczebność ocenia się na około 72940 żołnierzy w służbie czynnej oraz około 289 500 rezerwistów którzy odbyli służbę w ciągu ostatnich 5 lat. Posiadają one na uzbrojeniu ok. 1400 czołgów, 2000 BWP, 1000 środków artyleryjskich, 200 samolotów i 40 śmigłowców (wg. danych z 2011 r.). Ponadto przewiduje się, że w czasie wybuchu konfliktu zbrojnego zaangażowane zostaną siły paramilitarne. Zaliczane do nich są przede wszystkim formacje uzbrojone takie jak Straż Graniczna, Milicja oraz Wojska Wewnętrzne podlegające ustawowo pod tamtejszy odpowiednik naszego MSW. Trudno jest ocenić obecnie przydatność operacyjną tak wielkiej ilości sprzętu. Szacuje się iż zaledwie 500 czołgów i wozów bojowych jest sprawna. Także nie więcej niż połowa latającego sprzętu jest w stanie unieść się w powietrze. Z innym uzbrojeniem i zaopatrzeniem może być podobnie. Dotyczyć też to może obrony powietrznej. Zaś w siłach zbrojnych brak jest całkowicie nowych konstrukcji. Jedynym na pewno nowoczesnym i sprawnym urządzeniem są stacje radiolokacyjne, szczególnie ta w Baranowiczach, skąd przesyłane są dane do Rosji. Ponadto na terenie Białorusi Rosjanie posiadają stację systemu obrony kosmicznej oraz węzeł łączności z okrętami podwodnymi w Wilejce.

Największym problemem białoruskiej armii jest mały budżet obronny. W obliczu nadmiernie rozbudowanej armii, jej struktur i uzbrojenia środki finansowe de facto uniemożliwiają jakąkolwiek modernizację i prowadzenie szkolenia na wysokim poziomie. W latach 2006 – 2010 wydatki na siły zbrojne wahały się od 466 mln dolarów do 674 mln dolarów co stanowiło ok. 1,2% -1,4 %PKB. Kolejną bolączką jest bardzo słabe wyszkolenie rekrutów. Bardzo często odbywają oni tylko teoretyczne przeszkolenia na sprzęcie ciężkim oraz podstawowe z obsługi broni ręcznej. Najlepiej w całej armii przedstawia się brygada Specnazu oraz dwie brygady mobilne, choć i one w porównaniu do swych odpowiedników w NATO są zdecydowanie od nich słabsze.

Białoruś swój system bezpieczeństwa od oczątku opierała na ścisłej współpracy z państwami WNP oraz uczestnictwie w Organizacji i Układzie o Bezpieczeństwie Zbiorowym. Dominującym sojusznikiem w ramach tych struktur jest Rosja i to ona jest prawdziwym gwarantem bezpieczeństwa tego kraju. Stąd, Białoruś postrzegana jest przez swych sąsiadów jako zagrożenie i jej działania budzą dużą nieufność. Praktyczna współpraca Rosji i Białorusi opiera się na wspólnych ćwiczeniach i wymianie doświadczeń przez wojskowych. Jednak ma ona i inny klarowny wydźwięk. Przewiduje ona iż w razie zagrożenia, Białoruś zostanie wsparta wydzielonymi i pozostającymi w gotowości siłami będącymi na terenie Zachodniego Okręgu Wojskowego oraz Obwodu Kaliningradzkiego. Białoruskie niebo będzie chronione tym czasie wspólnym  Regionalnym Systemem Obrony Powietrznej stąd tak duży nacisk na tą role Białorusi we wzajemnym sojuszu rosyjsko - białoruskim. Najnowocześniejszym uzbrojeniem są, jak wspomniałem  system S-300 ale Białorusini wciąż mają nadzieję iż dołączą do nich jeszcze nowsze zestawy S-400. Na Białorusi stacjonuje aż 4 rosyjskie jednostki wyposażone w zestawy S-300.

Wnioski dla Polski. Białoruś nie ma obecnie armii gotowej do przeprowadzenia inwazji. Jednak nie jest wykluczone w przyszłości wykorzystanie jej instrumentalnie przez Rosję. Można sobie wyobrazić np. konflikt graniczny z Litwą lub Łotwą, który Białoruś wzmocniona odpowiednim potencjałem Rosji i „ochotnikami” z tego kraju będzie chciała rozstrzygnąć siłowo. Na chwilę obecną w zasadzie Białoruś trudno postrzegać jako kraj buforowy pomiędzy Polską a Rosją ale raczej jako narzędzie w rękach Rosjan. I choć na razie na skutek oporu Łukaszenki to narzędzie jest jeszcze nie w pełni dostępne, to coraz węższe pole manewru tego dyktatora, może ten stan zmienić. Ponadto jest też przewidywalny scenariusz iż w któryś kolejnych wyborach prezydenckich na Białorusi zostanie wybrana osoba całkowicie podporządkowana interesom rosyjskim. A wtedy nasza bezpośrednia granica z Rosją się de facto wydłuży. Zaś strategiczny obszar, jakim jest Suwalszczyzna i połączenie lądowe NATO i UE z krajami bałtyckimi jeszcze bardziej zyska na znaczeniu w wypadku ewentualnego konfliktu zbrojnego.

Doktryny wojenne Litwy, Łotwy i Estonii opierają się na świadomości, że kraje te ani osobno, ani razem nie są w stanie zapewnić sobie pełnego bezpieczeństwa i integralności terytorialnej. Ich jedyną szansą obrony jest członkowstwo w NATO a ostatnio też w innych sojuszach. Ceną za natowski parasol ochronny jest uczestnictwo we wszystkich zamorskich operacjach „pokojowych”, prowadzonych przez sojusz północnoatlantycki. Ostatnie jednostki rosyjskie opuściły kraje bałtyckie w roku 1994. Jednakże Rosyjscy politycy, mówili iż żaden z krajów, które w przeszłości wchodziły w skład ZSRR, nie może stać się członkiem NATO. Dlatego też przyjęcie tych krajów do NATO, było dla strony rosyjskiej przekroczeniem progu określanego przez nią jako "czerwona linia". Z drugiej strony Rosja wciągnięta w konflikt na Kaukazie, próbująca utrzymać sferę wpływów w Azji środkowej i zagrożona japońskimi roszczeniami terytorialnymi oraz wzrastającą potęgą Chin nie może sobie pozwolić na większą aktywną działalność względem krajów Batyckich. Stąd zgodę Rosji na rozszerzenia NATO interpretuje się też jako wyraz rachub Kremla, że doprowadzi ono do przynajmniej częściowej dezorganizacji w pakcie. W dłuższym zaś okresie czasu – że Sojusz Północnoatlantycki, z militarnego paktu obronnego, ewoluował będzie w kierunku szerokiego ale dużo luźniejszego sojuszu politycznego, niezdolnego do szybkiej decyzji i energicznego działania w razie kryzysu.

U progu niepodległości władze w krajach bałtyckich stanęły wobec konieczności budowy własnej armii praktycznie od podstaw. W tym początkowym okresie organizowania narodowych sił zbrojnych wykorzystywano zarówno etnicznych Litwinów, Łotyszy i Estończyków,  wojskowych z armii NATO, jak i oficerów Armii Radzieckiej. W budowaniu własnych struktur obronnych od samego początku pomagały też państwa zachodnie. Początkowo Bałtowie kierowali się w stronę totalnej i bezwarunkowej obrony swojego terytorium. Obrona miała być prowadzone aż do nadejścia pomocy, lub też totalnej klęski, ewentualnie wycofania części sił na obszar innych państw tj. głównie Polski i Finlandii. W 2004 r. (po wstąpieniu do  NATO) zmodyfikowano strategię na przygotowanie armii do działań odstraszających i działań kolektywnych przy współpracy z NATO. Nie powinno, więc dziwić, że na pierwszym miejscu raz jeszcze potwierdzono konieczność „wzmacniania bezpieczeństwa euroatlantyckiego”. Obecnie zmniejsza się też rola obrony cywilnej na wypadek wojny oraz odchodzi się od walki nieregularnej podczas okupacji. Koncepcja odstraszenia wroga rozbudowanym i profesjonalnym zapleczem partyzanckim zanika. Zaufanie politycznych decydentów do NATO i wiara w skuteczność Traktatu wydaje się z drugiej strony także przesadna, czego jasnym dowodem jest zapisanie w strategii bezpieczeństwa przekonania, że siły NATO będą gotowe i zdolne bronić terytorium Bałtów. Bałtowie wierzą głównie w szybką pomoc lądową Polski, USA, Niemiec, Danii i Norwegii oraz wsparcie lotniczo-morskie Niemiec i reszty sojuszu. W czysto hipotetycznym i praktycznie niemożliwym w przewidywalnej przyszłości konflikcie na linii NATO-Rosja obszar Litwy, Łotwy i Estonii byłby pierwszym strategicznym celem do opanowania przez siły rosyjskie. Jednak ich łączny potencjał bojowy jest całkowicie niewystarczający do prowadzenia dłuższych klasycznych operacji obronnych w przypadku agresji wrogiego państwa. Z tego też powodu ich obecna strategia obronna zakłada najpierw liczenie na pomoc Sojuszu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej, a dopiero na drugim miejscu na wierze we własne siły militarne.

Państwa te są obecnie w gorszej sytuacji geopolitycznej niż Polska ale mają podobne zagrożenia jak my. Z tego też powodu po silnych naciskach Polski (która w oczach Bałtów jest państwem, które jako jeno z pierwszych może przyjść jej z dużą pomocą militarną) Pakt Północnoatlantycki opracował plany obrony militarnej Bałtów. Polacy zabiegali ponad 7 lat o opracowania takich awaryjnych procedur, ale dopiero po wojnie na Kaukazie z 2008 r. zgodzono się ostatecznie na rozpoczęcie prac przez planistów. Była to wielka zmiana dla NATO, jak i Litwy, Łotwy oraz Estonii, ponieważ od czasu przystąpienia do Sojuszu tych państw w 2004 r. NATO-wscy planiści odsuwali na bok pytanie o plany obronne dla nich. Zakładano, że jeśli Rosja jest partnerem sojuszu, a nie przeciwnikiem, to plany obronne dla byłych państw Układu Warszawskiego nie powinny być potrzebne. Jeśli chodzi o teoretyczne plany obrony Bałtów, to warto jednak zaznaczyć, że nieoficjalnie plany awaryjne tyczą się czysto teoretycznego i nieprawdopodobnego uderzenia lądowo-powietrznego Białorusi, a nie Rosji, co jest związane z czysto polityczną poprawnością.

 Ponadto proszę zauważyć iż, nazwijmy to bałtycki plan obronny, bierze pod uwagę obronę lub współpracę z krajami neutralnymi, będącymi poza NATO jakimi są Szwecja i Finlandia a to jest nowość w planowaniach NATO w tym obszarze Europy. Czy to przypadek? Obowiązująca od 2009 r. nowa doktryna obronna Szwecji przewiduje, że kraj ten „w przypadku katastrof lub agresji” przyjdzie z pomocą krajom Europy Północnej i sąsiednim państwom, tj. Norwegii, Islandii i krajom bałtyckim a przede wszystkim Estonii i Łotwie (prawdopodobnie Litwę zostawia się Polsce?). Jak twierdzi szwedzki generał Karlis Neretnieks (Łotysz z pochodzenia), w razie wybuchu wojny Szwedzi i Finowie musieliby dokonać błyskawicznie desantu na estońskie wyspy Saaremaa i Hiumaa, żeby nie wpadły one w ręce rosyjskie. Gdyby bowiem Rosjanie zainstalowali tam obronę przeciwlotniczą, bardzo poważnie utrudniłoby to połączenie powietrzne Sojuszu z krajami bałtyckimi. Czy Sztokholm i Helsinki biorą poważnie pod uwagę takie rozwiązania? Trudno powiedzieć ale nie można tego wykluczyć. Pewną odpowiedzią na to pytanie jest Tzw. “Plan Stoltenberga” zawiera wytyczne dotyczące zawarcia sojuszy wojskowych Szwecji z Estonią, Łotwą, Litwą, Finlandią, Norwegią i Danią. W obliczu zmieniających się realiów geopolitycznych i rosnących wpływów Rosji na akwenie bałtyckim- Sztokholm postanowił zrezygnować z tradycyjnej neutralności, związać się z ościennymi krajami oraz zwiększyć wydatki na obronę. W zeszłym roku został zgodnie z wytycznymi planu zawarty sojusz obronny Szwecji i Estonii">.  Dowódcy zaś pozostałych krajów bałtyckich brali udział w  Szwecji w szczytach dowódców armii państw nordyckich i bałtyckich. O zacieśnieniu współpracy rozmawiano więc ze szwedzkimi generałami. Podpisano też umowy ramowe pomiędzy Finlandią a Estonią o współpracy obronnej na cztery lata.  Przede wszystkim jednak toczą się rozmowy ws. udziału Szwedów i Finów w misji Baltic Air Policing. Bałtowie z radością powitaliby pomoc sąsiadów zza morza. Takie postępowanie Szwedów i Finów nie powinno dziwić, zwarzywszy iż po ostatniej reformie wojskowej w Rosji, ta w ramach Zachodniego Okręgu zwiększyła dwukrotnie ilość wojsk przy granicy północnej z Finlandią i Estonią. Dlatego też rozpoczęła się kooperacja Finlandii i Szwecji z NATO. Postrzeganie Rosji jako największego wyzwania i zagrożenia dla bezpieczeństwa Finlandii oraz regionu Morza Bałtyckiego i Arktyki wzmogło się po wojnie rosyjsko-gruzińskiej. Ponadto, tak jak pozostałe państwa nordyckie, Finlandia z coraz większym niepokojem obserwuje rosnące rosyjskie nakłady finansowe na obronność oraz reformę armii. Mimo że Finlandia głosi zasadę samodzielnej obrony własnego terytorium, w przypadku kryzysu/konfliktu dotyczącego jej bezpośrednio nie wyklucza prawdopodobnie zwrócenia się o pomoc do NATO. Ponadto współdziałanie Finlandii z NATO może być konieczne w przypadku ew. kryzysu/konfliktu w tej części regionu Morza Bałtyckiego.

Siły zbrojne tych Państw są co najmniej symboliczne. Zakupy sprzętu (często też darowizny) są raczej przypadkowe i nie skoordynowane wzajemnie przez siebie. Aktualnie Siły Zbrojne Litwy są w pełni zawodowe, liczą 7 860 żołnierzy (w tym 2 950 w Wojskach Lądowych, w Marynarce Wojennej 700 a w Lotnictwie 950 , rezerwa liczy 4 680 żołnierzy) a 2310 osób służy jako cywile.
Wydatki wojskowe pochłaniają 1,16 % PKB. Ponadto jest ok. 25 tys. przeszkolonych rezerwistów lub jednostek paramilitarnych. Jedyną liczącą się jednostką, która może od razu współpracować z NATO jest brygada zmechanizowana „Żelazny Wilk”. Poza tym jest jeszcze 3 bataliony lekkiej piechoty oraz 6 batalionów obrony terytorialnej i batalion wsparcia. Litwa posiada też profesjonalny batalion sił specjalnych, jednak dane o nim są utajnione. Na wyposażenie wojsk lądowych Litwy wchodzi min.:  312 transporterów opancerzonych M113 A1/A2, ok. 200 samochodów terenowych HUMVEE, 11 transporterów rozpoznawczych BRDM-2, 10 transporterów BTR-60 oraz MT-LB, 12 transporterów przegubowych BV206, 50-72 haubice M-101 (ciągnione), 42 moździerze 120 mm na TO M113 oraz kolejne 36 moździerzy holowanych 120 mm, ok. 40 moździerzy 81 mm i nieokreślona liczba moździerzy 60 mm. Bardzo silnie armia jest wyposażona w sprzęt ppanc., min. ok. 400 dział bezodrzutowych Carl Gustaf kal. 84 mm, 100-400 RPG-7, 30 ppk FGM-148 Javelin, AT4 i nieliczne już RPG-2. Litwa jako jedyna posiada także jako taką obronę przeciwlotniczą w postaci ok. 54 pocisków przeciwlotniczych Stinger RMP/Block I International, 8 systemach Lasams (Stingery zamontowane na HMMWV) oraz 2 radarach TPQ-64 Sentiner oraz 21 systemów RBS70, radary Giraffe 4 oraz 18 armatek Boforsa L70. Do tego dochodzi nieliczna i przestarzała flota oraz lotnictwo transportowo-patrolowo-dyspozycyjne. Ważną rolę w NATO odgrywa baza lotnicza w Szawlach która może jako jedyna przyjąć myśliwce (14-16 szt.) oraz samoloty transportowe.

Łotwa posiada 5,4 tysięczną armie zawodową, 10 tys. obrony terytorialnej i ok. 5 tys. ludzi służb paramilitarnych (straż graniczna, itp.). W razie zagrożenia przewiduje się mobilizacje 35-50 tys. armii. Łotwa posiada jedną słabą brygadę zmotoryzowaną piechoty i ok. 16 batalionów obrony terytorialnej. W zasadzie nie posiada ciężkiego sprzętu. Jej wyposażenie to pojazdy BV-206 i M113, pojazdy HMMWV – ok. 100 szt., 25 dział 100 mm M32, 26 moździerzy 120 mm PM-43, 40-60 moździerzy 60 mm, 100 dział bezodrzutowych Carl Gustaw 84 mm, 400 RPG-7, 400 AT4 i nie ustalona liczba pocisków ppk Spike. Obrona przeciwlotnicza to głównie pociski Stinger RMP/Block I, systemy RBS70 i 5 wyrzutni SA-7. Lotnictwo jest jeszcze bardziej symboliczne niż na Litwie zaś marynarka, podobnie jak we wszystkich krajach Bałtyki składa się ze strych trałowców i jednostek pomocniczych.

Estonia posiada 3,8 tysięczną armie zawodową oraz ok. 17 tys. ludzi skupionych w tzw. Lidze Obrony. Co ciekawe w części się ona finansuje sama(!) Jej zadania są głównie pomocnicze lub też partyzanckie(!) W Estonii nadal obowiązuje pobór! W sumie Estonia dysponuje słabą brygadą zmotoryzowaną ora 4 batalionami lekkiej piechoty. Do tego dochodzi 9 batalionów Ligii Obrony. Co ciekawe Estonia, jako pierwsza przystąpiła do zakupów nowego sprzętu. Na wyposażeniu jej armii znajduje się min. 57 nowoczesnych kołowych transporterów opancerzonych Sisu XA-180 i 81 Sisu XA-188, ok. 30 transporterów BRT-60 – BRT-80, 24 haubice D-30A (przestarzałe), 24 haubice FH-70, ok. 300 moździerzy. Wyposażenie przeciwpancerne to min.   dział bezodrzutowych Carl Gustaf kal. 84 mm, granatniki C90-CR, RPG-7, AT4, kilkaset B-300 i M69 oraz wyrzutnie ppk MAPATS i MILAN-2. Oprócz tego Estonia ma działka Pvpj 1110 i M40A1. Obrona plot. Oparta jest głównie na działkach ZU-23-2 i wyrzutniach rakietowych Mistral. Marynarka Wojenna jak i lotnictwo jest zbliżone do poziomu Łotwy. Trzeba jednak wspomnieć iż Estonia jako jedyna z krajów Bałtyki ma plany wzmocnienia armii, min. poprzez zakupy czołgów i innego sprzętu ciężkiego.

Podsumowując strategiczne położenie krajów Bałtyki wymagałoby od nich bardziej poważnego podejścia do problematyki obrony, szczególnie jeśli posiadają oni wielkiego i drapieżnego sąsiada jakim jest Rosja. Nie bezpodstawne wydają się buńczuczne wypowiedzi niektórych decydentów rosyjskich iż są oni w stanie zająć całą Bałtykę w 24 godziny. Dlatego też nie bardzo mogę sobie wyobrazić jak NATO mogłoby szybciej od Rosji przybyć ze swoimi siłami na terytoria Bałtyki. Prawdopodobnie przewiduje ono zajęcie tylko strategicznych rejonów Estonii (wyspy), portów Łotwy oraz ofensywę z Polski, przez Litwę.  Stąd też pojawiły się wyjątkowe kroki Szwecji, która pierwszy raz od 200 lat zawarła sojusz wojskowy z Estonią, celem właśnie obrony strategicznych wysp, do czasu przybycia jednostek NATO. Ciekawe też czy w tym zakresie będą nowe zadania Wojska Polskiego. W zasadzie MUSZĄ one być, przynajmniej w części ofensywne i przewidywać uderzenie w Obwód Kaliningradzki oraz ofensywę w kierunku Rygi i bój spotkaniowy z agresorem Rosyjskim, jeśli plan obrony Bałtyki ma mieć choć cień realizmu. Ale to tylko moje dywagacje.

I na koniec jeszcze jedna uwaga. Siły Bałtyki, podobnie jak siły Gruzji są szkolone oraz uzbrojone głównie do walki przeciw partyzantom oraz terrorystom, przez co ich armia uzbrojona jest przede wszystkim w lekki sprzęt. Siły zbrojne te rozwijają się w kierunku armii przeznaczonej do operacji w Afganistanie czy Iraku. Wynika to z politycznych celów, które poprzez zaangażowanie ich armii w amerykańskie misje pod Hindukuszem oraz Zatoce Perskiej, mają zbliżyć te kraje do Stanów Zjednoczonych oraz NATO. Ale taka polityka przyniosła klęskę w Gruzji. Działania zbrojne pokazały, że siły zbrojne o takim charakterze nie mają szans w starciu z konwencjonalną armią, co widać było na przykładzie armii gruzińskiej rozgromionej w 5 dni w górzystym terenie, który zawsze faworyzuje obrońców. Dlatego też na miejscu  NATO i Polski mniej bym obciążał armie tych krajów egzotycznymi i kosztownymi misjami a bardziej przygotowaniem do obrony własnych terytoriów.

Wnioski dla Polski. Przyjęcie planu obronnego krajów Bałtyki rzez NATO, stawia przed Polską nowe, zupełnie inne zadania. Przede wszystkim nasze działania nie mogą zakładać tylko samej obrony, ale także muszą zakładać realne przyjście z pomocą dla tych krajów. A to oznacza już ofensywne podejście do strategii obronnej. Kolejną rzeczą jest Obwód Kaliningradzki i strategiczne położenie względem niego Suwalszczyzny i Podlasia. Prawdopodobnie zadaniem naszych wojsk na wypadek wojny będzie zduszenie oporu w Obwodzie Kaliningradzkim i nie dopuszczenie do niego posiłków z głębi Białorusi lub Rosji. A to całkowicie wywraca naszą strategię obrony która opierała się generalnie na obronie linii Wisły i liniach pośrednich w postaci jej prawobrzeżnych dopływów i czekanie na posiłki NATO. Oczywiście są to tylko dywagacje ale mogą być one całkiem realnie zbieżne z aktualnymi planami NATO. Stąd wniosek iż Wojsko Polskie będzie miało (lub ma) też zadania ofensywne. Czy jesteśmy w stanie się obecnie z nich wywiązać to trudno powiedzieć ale czy będziemy się w stanie wywiązać z nich w najbliższych 5-15 latach to już inna sprawa zależna od podejścia do reformy armii i jej dozbrojenia i modernizacji. Osobiście się obawiam iż postawienie zbyt dużych zadań dla Wojska Polskiego (obrona Bałtyki, Bojowa Grupa Wyszehradzka, misje wojskowe) i to w trakcie gdy nie jest ono do tego ani zmodernizowane ani przygotowane, może być ponad nasze siły.

 

Słowackie siły zbrojne, w zasadzie od wejścia do NATO były chronicznie niedoinwestowane. Słowacja nigdy się nie zbliżyła do wydatków obronnych 2% PKB rekomendowanych przez NATO, poprzestając na eksploatacji sprzętu pozostałego po przejęciu od rozpadłej się Czechosłowacji. Niestety okresy skończenia się resursów większości sprzętu ciężkiego zbiegły się z nadciągającym kryzysem, pogłębiając ciecie i tak skromnych wydatków wojskowych. Na wynik nie trzeba było dłużej czekać. W roku 2011 Słowacja nie tylko nie była w stanie wypełnić podstawowych obowiązków jakie na nią nakładało NATO ale, jak przyznało Ministerstwo Obrony Słowacka armia nie jest w stanie zapewnić sobie przetrwania na polu walki! Przestarzałe są wszystkie słowackie czołgi T-72, wozy bojowe BWP-1, wyrzutnie pocisków MODULAR 122 mm, a także ciężarówki Praga V3S. 90 proc. amunicji, zalegającej w wojskowych magazynach, minęła data ważności. Ponadto - ze względu na ciągły niedostatek funduszy - nie stworzono odpowiednich zasobów amunicji na utrzymanie działań bojowych. Narastają niedobory i zapasy nie wystarczą nawet na miesiąc obrony terytorium. Większość jednostek logistycznych jest wyposażona w sprzęt o zerowym stopniu ochrony przeciwrakietowej. Kierownictwo ministerstwa otwarcie mówi, że stan przemian słowackiej armii z okresu zimnej wojny na nowoczesne siły zbrojne średnio sięga - według standardów NATO - około 54 proc. Z powodu braku odpowiednich funduszy wojsko w stopniu niewystarczającym szkoli żołnierzy. Poziom wyszkolenia według standardów Sojuszu Północnoatlantyckiego nieustannie spada. W roku 2008 jeszcze 58 procent wojsk osiągnęło najwyższy stopień wyszkolenia. W 2009 było to już 46 procent a w 2010 już tylko 44 procent! Ze słowackich sił zbrojnych zintegrowane z systemami NATO zostało jedynie dowództwo sił powietrznych. Co gorsze kończą się też resursy MiG – 29, najcenniejszej broni Słowacji. Nie wygospodarowanie dodatkowych środków na zakup nowych samolotów będzie równoznaczne z decyzją o wycofaniu MiGów-29 bez żadnej alternatywy! Pozostałe jednostki nie są w stanie uczestniczyć we wspólnych operacjach z oddziałami Sojuszu nawet na terenie własnego państwa. Dotyczy to także działań informacyjnych, wywiadowczych i badawczych.

CZECHY

Inaczej jest z siłami zbrojnymi Republiki Czeskiej. W nowej rzeczywistości po rozpadzie ZSRR oraz pokojowym rozejściu się ze Słowacją, Republika Czeska podobnie jak inne kraje regionu podjęła starania o zbliżenie się do Zachodu oraz zacieśnianie współpracy ze strukturami NATO, sfinalizowane przyjęciem tego kraju (wraz z Polską i Węgrami) do Paktu Północnoatlantyckiego w 1999 roku. Zmiana układu sił w Europie doprowadziła do odchudzenia sił zbrojnych oraz ich profesjonalizacji (zniesienie poboru nastąpiło w 2004 roku).
Strategia bezpieczeństwa Republiki Czeskiej uwzględnia że jest ona małym, średnio rozwiniętym państwem z 10 milionami ludności, który musi być i jest świadomy swoich ograniczonych możliwości w samodzielnym forsowaniu własnych interesów bezpieczeństwa we współczesnym świecie, którego najbardziej charakterystyczne cechy to: wzrost roli międzynarodowych organizacji, czynników niepaństwowych oraz pogłębiającej się globalizacji. Dlatego cechą polityki bezpieczeństwa Czech jest usilne staranie o zapewnienie własnego bezpieczeństwa w ramach struktur wielonarodowych. Ponieważ Republika Czeska powszechnie uważa za niemożliwe do przyjęcia we współczesnym świecie jako narzędzia polityki bezpieczeństwa, groźby siły oraz jej użycia w stosunku do innego państwa, uwypukla olbrzymie znaczenie procesu rozbrojeniowego i kontroli zbrojeń, ale także jest świadoma tego, że bez posiadania odpowiednich sił żadne państwo w dzisiejszym świecie się nie obejdzie. W dalszej części strategia przewiduje że „samodzielnie (to chyba dla pokrzepienia serc i ewentualnych roszczeń Niemiec) lub przy wsparciu sojuszniczym (to bardziej realne), skutecznie reagować na wszystkie zagrożenia bezpieczeństwa o charakterze militarnym i nie militarnym, zgodnie z interesem strategicznym brać udział w operacjach pokojowych specjalnie do tego celu przygotowanymi i wyszkolonymi, wysoce mobilnymi jednostkami, tak dużymi na ile pozwalać będą na to możliwości ekonomiczne państwa, mogące prowadzić równolegle dwie operacje na oddzielnych kierunkach (włącznie z rotacją)”. O ile pierwsza część tego cytatu mogłaby świadczyć o nierealnej ocenie możliwości Republiki Czeskiej (do samodzielnej obrony), to w jego końcowej części umieszczone są realne ramy wskazujące na ekonomiczne możliwości realizacji stawianych wojsku zadań.

Otoczenie Republiki Czeskiej przez państwa UE i w większości przez państwa NATO (wyjątek to Austria) powoduje iż jej siły zbrojne są ukierunkowane na armię ekspedycyjną, jednocześnie z naciskiem obrony własnej przestrzeni powietrznej. Tak też są konstruowane od kilku lat jej siły zbrojne. Obecnie ich liczebność sięga 23 600 żołnierzy i jak wspomniałem są one w pełni zawodowe. Wojska lądowe składają się z dwu brygad ogólno wojskowych oraz brygady artylerii. Brygady nie posiadają organicznych jednostek wsparcia (artylerii polowej czy przeciwlotniczej, jednostek wsparcia inżynieryjnego), składając się tylko z jednostek pierwszo liniowych. Podstawowym wozem bojowym w wyposażeniu wojsk lądowych Republiki Czeskiej jest BVP-2, (174 szt.) jest on głównym uzbrojeniem czterech batalionów zmechanizowanych. BVP-2 uzupełniane są przez cały szereg innych pojazdów opartych konstrukcyjne na wozach BVP-1/2 (ok. 330 szt.) z czego zdecydowana większość jest w rezerwie. Wsparcie wojsk zmechanizowanych zapewnia jeden batalion czołgów T-72M4Cz – 30 szt. (zmodernizowane wozy T-72M1) i są to jedyne w miarę nowoczesne czołgi na wyposażeniu czeskiej armii. Ponadto posiada ona 150 szt. czołgów T-72, które w większości są w rezerwie i przeznaczone na sprzedaż lub kasacje. Obok wojsk pancernych i zmechanizowanych istotny komponent stanowią siły lekkie pod postacią batalionu aeromobilnego, batalionu rozpoznawczego. Podstawą wyposażenia tych jednostek długo były stare UAZ 469 (które wciąż są używane!), jednak sytuację zmieniło przyjęcie wozów bojowych na bazie samochodów terenowych Land Rover. W 2009 roku utworzono dwa nowe bataliony zmotoryzowane, to do tych jednostek trafiają nowoczesne KTO Pandur (obecnie 30 szt. na 107 zamówionych). Wsparcie artyleryjskie zapewniają Wojskom Lądowym dwa dywizjony artylerii mieszanej zgrupowane w składzie 13. Brygady Artylerii. Podstawowym wyposażeniem są 152-milimetrowe armatohaubice Dana vz. 77 (64 szt.) oraz 122-milimetrowe wyrzutnie rakietowe RM- 70/85. (60 szt.) i 96 moździerzy 120 mm, w tym 8 samobieżnych. Uzupełnieniem wojsk lądowych są siły specjalne w postaci 601. grupy sił specjalnych. Co ciekawe wyposażenie jednostek specjalnych długo oparte było na standardowym wyposażeniu sił zbrojnych Republiki Czeskiej. Dopiero stosunkowo niedawno otrzymały one niewielkie ilości nowoczesnego zachodniego uzbrojenia.

Trzonem sił powietrznych jest 14 myśliwców JAS-39 Gripen i 71 szt. (w tym 46 w rezerwie) L-159 Alca. W latach 90. XX wieku czeski resort obrony był zdeterminowany do wycofania wszelkich samolotów produkcji byłego ZSRR, co doprowadziło do wycofania samolotów typów takich jak MiG-21, MiG-23, MiG-29, Su-22 i Su-25. Wszystkie te typy zastąpione miały być przez samolot L-159 Alca (zaawansowany, lekki samolot bojowy). Czeskie doświadczenia pokazały, że samolot o tak małych możliwościach nie może samodzielnie wykonywać wszystkich zadań i musi być uzupełniony większą, bardziej typową maszyną bojową. Efektem tego było postępowanie zakończone w 2004 roku, w wyniku którego czeskie siły powietrzne za kwotę ok. 2 mln USD wylizingowały na 10 lat 14 nowych samolotów JAS-39C/D Gripen. Uzupełnieniem jest eskadra śmigłowców bojowych wyposażona w 10 nowych śmigłowców Mi-35 (Mi-24W), 18 starszych Mi-24W oraz jeden szkolny Mi-24DU. Kolejna eskadra śmigłowców eksploatuje 16 nowych Mi-171Sz (Mi-8AMTSz) oraz 12 starszych Mi-17 (Mi-8MT). Trzecią jednostką jest eskadra śmigłowców z Kbely pod Pragą. Jednostka eksploatuje śmigłowce Mi-8 i Mi-17 wykonujące zadania transportu najważniejszych osób w państwie oraz 10 śmigłowców W-3A Sokół, z których 6 wykonuje misje poszukiwawczo-ratownicze oraz ewakuacji medycznej (śmigłowce pełnią również cywilne dyżury), pozostałe 4 maszyny skonfigurowane są jako maszyny transportowe. Trzeba tutaj zaznaczyć iż większość śmigłowców Czesi nabyli bezgotówkowo, albo w ramach rozliczeń międzypaństwowych długów (Rosja) albo w ramach wymiany sprzętu (Polska – MiG 29 za Sokoły). Ostatnio dokonano również zakupu 4 samolotów transportowych typu CASA C295M, co związane jest z aferą o czym niżej.

Rakietowa Brygada Obrony Powietrznej (Strakonice) grupuje cały potencjał obrony powietrznej Republiki Czeskiej. Zasadniczymi elementami brygady są 4 przestarzałe baterie systemów krótkiego zasięgu 2K12 Kub i systemy bliskiego zasięgu RBS-70 (2 baterie) oraz Strzała-10 (również 2 baterie). Ciągłość eksploatacji osadzonego na podwoziu MT-LB systemu Strzała-10 zapewnia produkcja w Czechach pocisków do tego systemu.

_

CDN