Do tej pory żyliśmy w świecie dodatnim. Ceny rosły, wynagrodzenia rosły, gospodarki rosły, ludzi przybywało, stopy procentowe były dodatnie, w domach mieliśmy coraz więcej różnych coraz nowszych przedmiotów, przybywało samochodów i korków. Nawet liczba urzędników rosła.
I bynajmniej nie chodzi o zmiany w ciągu minionego roku, tylko o trendy wieloletnie. W mojej najnowszej książce Ekonomia w matriksie pokazuję, że liczba urzędników w ciągu 15 lat wzrosła ze 158 tysięcy do pół miliona. Albo, że średnia pensja w Polsce, wyrażona w obecnych złotych, w roku moich narodzin – 1967 – wynosiła 20 groszy. To nie jest błąd, tylko dane GUS. Świat był tak silnie dodatni w minionych 47 latach, że nominalne wynagrodzenie wzrosło z 20 groszy to 4000 złotych, czyli 20 tysięcy razy.
Ale mamy coraz więcej sygnałów, że świat dodatni powoli przechodzi do historii i wkraczamy w okres świata zerowego lub ujemnego. W tym świecie stopy procentowe są zerowe lub ujemne, co już ma miejsce w strefie euro, gdzie niektóre stopy EBC i oprocentowanie niektórych obligacji niemieckiego rządu jest ujemne. Liczba ludności nie rośnie, tylko spada, tak jest w Polsce, gdy w minionej dekadzie ubyło 2 miliony Polaków, na co złożyła się emigracja i zerowy przyrost naturalny. Dramatycznie szybko ubywa studentów, z prawie 2 milionów kilka lat temu ich liczba spadła do 1,5 miliona i dalej spadnie do około miliona. Z tego powodu mamy falę bankructw tych uczelni wyższych, które nie były na to przygotowane. Od kilku miesięcy mamy deflację w Polsce, czyli po raz pierwszy od upadku socjalizmu ceny nie rosną, tylko spadają. Na razie większość ekonomistów przewiduje, że świat ujemny potrwa tylko chwilę, góra kilka lat, a potem powróci świat dodatni. Ja mam inne zdanie. Pomimo dramatycznych wysiłków EBC, żeby przywrócić świat dodatni, to uda się tylko na moment, i w kolejnych kilku dekadach Europa będzie poruszała się na granicy świata zerowego i ujemnego. Polska również, głównie z powodu dramatycznej sytuacji demograficznej.
Co to oznacza? Że nasz umysł, nasze nawyki, wiedza, którą zebraliśmy w dotychczasowym życiu, mogą prowadzić nas do błędnych decyzji, które będą odpowiednie w świecie dodatnim, ale złe w świecie ujemnym. Na przykład, jeżeli zobaczymy, że kredyt w banku jest rekordowo nisko oprocentowany, na 5 procent, uwzględniając różne ukryte opłaty, to nasz umysł wytrenowany w czasach dodatnich powie nam, to jest super okazja, bardzo tani kredyt. Ale niestety, w świecie ujemnym, gdy jest deflacja i płace też nie rosną, a z czasem mogą nawet spadać, taki kredyt staje się potwornie drogi. Musimy nabrać zupełnie nowych nawyków, takich, które pozwolą mieć udane życie w świecie ujemnym.
Krzysztof Rybiński
Economy of the XXI century - https://www.mpolska24.pl/blog/economy-of-the-xxi-century
Professor Krzysztof Rybinski holds MA in computer sciences, and Ph.D. in economics. He has an extensive professional background. He worked as software engineer in Tokyo, director of the Soros Foundation programs in CEE, a consultant to the World Bank. He was chief economist and managing director at commercial banks. In 2004, he was appointed the Deputy Governor of the National Bank of Poland by the President of Poland and performed this function for four years until 2008. He was in charge of research, foreign exchange reserves management, payment systems, cash circulation management, monetary statistics and international relations. Under his supervision National Bank of Poland changed its investment strategy which resulted in additional one billion dollars profit for Poland. In 2004-2005, he was member of the EU Economic and Financial Committee, and in 2007-2008 a member of the Polish Financial Services Authority. In 2007-2008 he served as a World Bank alternate governor for Poland. He was also member of the supervisory boards of several financial sector companies (2008-2009) and Partner in Ernst & Young Poland (2008-2010). Since 2010, he has been Professor and President of Vistula University in Warsaw, which offers education to students from more than 30 countries. In 2012 he launched the investment fund called EUROGEDDON, its investment strategy assumes deepening financial crisis in the Eurozone. The fund launch was covered by Financial Times and CNN International.
Krzysztof Rybinski was economic advisor to several Polish governments. In the last few years he was a coauthor of country higher education strategy, e-government strategy and intellectual capital strategy.
Krzysztof Rybinski is author of numerous refereed papers in economics and (co) author of several books. In March 2012 ranking he was ranked the fourth best Polish economist by number of scientific citations. In October 2012 he received the business award of most respected Polish economist. He has also contributed hundreds of articles on economics and financial markets to Polish newspapers. He published in The Wall Street Journal, Financial Times and The Economist. He was the first senior central banker in the world to have started a popular and often quoted by media economic blog www.rybinski.eu already in 2006.
mPolska24
