Ukraina i Polska w wielkiej globalnej grze

Geostrategia

Ukraina jest wielkim państwem z wielkim narodem. Jej powierzchnia prawie dwukrotnie przekracza powierzchnię Polski. Ukrainę zamieszkuje aż 45 mln osób, przy 38 mln w Polsce. Ukraina jest szersza południkowo, niż równoleżnikowo, co daje strategiczną głębię przy przemieszczaniu się ze wschodu na zachód. W poprzek Ukrainy z północy na południe płynie potężny Dniepr. Jego szerokość osiąga nawet kilka km i stanowi naturalną przeszkodę terenową na wielkich europejskich nizinnych stepach. Od północnej granicy Ukrainy do Moskwy jest ok. 450 km, tyle ile z Warszawy do Szczecina. To wyznaczniki wybitnej pozycji geostrategicznej Ukrainy.

Nasz wschodni sąsiad jest buforem pomiędzy Rosją a Polską (Unią Europejską). Włączenie Ukrainy do jednego z dwóch systemów politycznych – Zachodniego lub Wschodniego zmienia układ sił w Europie, zwłaszcza że w reakcji łańcuchowej przykład Ukrainy może zainspirować Białorusinów. Problemem Polski od końca XVI w. nie są w większości przyjaźnie nastawieni do Polaków Rosjanie, a ich ogarnięci manią wielkości przywódcy. Od carów, przez sekretarzy generalnych partii komunistycznej po ludzi służb specjalnych nadal otaczających czcią gnijącą pod oknami swych gabinetów mumię największego ludobójcy w dziejach świata. Wybór Ukrainy oznacza, że albo granice imperializmu władz na Kremlu będą sięgać Polski, albo zostaną odsunięte ponad 600 km na Wschód od Bugu, tak jak to było jeszcze w XVII w.

Ukraina to istotny element globalnej geopolityki. XXI w. to czas wschodzenia mocarstwa chińskiego. Chiny są już drugą gospodarką świata. Dynamiczny wzrost Chin wywołuje i będzie wywoływał zmiany na całym świecie, w tym polityczne i gospodarcze. Stwarzał zagrożenia, ale i szanse. Chiny muszą zapewnić dostawy importowanych surowców oraz żywności dla 1,3 mld obywateli (niekorzystne warunki geograficzne na większości terytorium poza wschodem Chin). Zakłócenia w tych dostawach oznaczają ryzyko utraty władzy przez Komunistyczną Partię Chin. Niestabilna politycznie i gospodarczo, nieefektywna, korupcyjna, emocjonalna i imperialna polityka władz na Kremlu zagraża bezpieczeństwu tych dostaw. Jednocześnie im Rosja jako partner jest słabsza tym uzyskanie niskich cen przez Chińczyków jest łatwiejsze. Chiny mogą zatem dążyć do osłabienia pozycji Rosji, a w skrajnym przypadku jej destabilizacji uzyskania kontroli nad jej azjatycką częścią.

Zamożna Ukraina

Nie sądzę, aby zachwalany przez elity Unii i władze Polski europejski system wartości był wystarczającym magnesem dla większości Ukraińców. Wskazuje na to eurosceptycyzm w samej Unii oraz wewnątrzukraiński spór o umowę stowarzyszeniową.

Uważam, że kluczem do geopolitycznego sukcesu Polski jest zamożna Ukraina. Wzrost płac i miejsc pracy jest najlepszym dla przeciętnego obywatela sposobem oceny systemu gospodarczego, w tym działań integracyjnych. Zasobne portfele to efektywny środek marketingu politycznego. Wynagrodzenia oraz PKB na osobę na Ukrainie stanowią zaledwie ok. 1/3 polskiego (2012), przy czym jeszcze w 1990 r. poziom życia w obu krajach był podobny. Ukraińcy mają zatem potencjał na 3 krotny wzrost zamożności (do obecnego poziomu polskiego) i 4-5 krotny do średniej w Unii Europejskiej. Ukraińcy na trwałe będą współtworzyć Zachód, gdy pomożemy im wzbogacić się. Ich dzisiejsza bieda to jednocześnie szansa. Relatywnie niewielkimi, również dla nas Polaków, środkami możemy pomóc wywołać dużą dynamikę gospodarczą na Ukrainie. Przy średnim 8 % tempie wzrostu gospodarczego Ukraińcy osiągną dzisiejszy poziom życia w Polsce za ok. 14 lat, a średnią unijną w ciągu ok. 20 lat.

Tymczasem najważniejsze, często niewybieralne stanowiska w Unii zajmują marksistowscy rewolucjoniści studenccy z 1968 r. promujący obcy przeciętnemu Europejczykowi relatywizm obyczajowy. To raczej polaryzuje społeczeństwa, niż jednoczy je wokół wspólnego celu (patrz „Milcząca większość” kliknij tutaj). Jednocześnie władze Unii tamują wzrost gospodarczy pod pretekstem totalnej ochrony środowiska oraz poprzez nadmiernie  przeregulowane absurdalnymi przepisami otoczenie prawne przedsiębiorczości i zbyt rozbudowany system socjalny. Przeszkadza to w doścignięciu przez biedne regiony Europy jej zamożnych części. Nierówności są utrwalane, a biedniejsze kraje w tym Polska traktowane jako teren kolonizacji przez bogatsze państwa i wysysania najbardziej energicznych pracowników.

Unia wolnych narodów

Wzrost wynagrodzeń i liczby miejsc pracy na Ukrainie i w Polsce wymaga prowzrostowej reorientacji polityki Unii Europejskiej. Polska dzięki doświadczeniom transformacji ustrojowej oraz akcesji do Unii Europejskiej ma możliwość oceny skuteczności różnych polityk gospodarczych. Wzrostowi sprzyja odbudowa i rozbudowa infrastruktury. Pozytywne efekty przynosi pobudzanie innowacyjności, które Unia akcentuje w perspektywie budżetowej 2014-2020. Oprócz tego konieczne są również:

1. deregulacja w celu wzrostu wolności gospodarczej i przedsiębiorczości w krajach Unii,
2. rozwój edukacji i nauki,
3. industrializacja oparta o inwestycje finansowane  głównie z oszczędności krajowych, a nie przez kapitał zagraniczny,
4. ochrona odbudowywanej przedsiębiorczości przed nadmierną konkurencją z zamożniejszych krajów w czasie wyrównywania poziomu zamożności.

Szczegółowe propozycje założeń gospodarczych przedstawiłem w artykule „Zamożność Polaków” (kliknij tutaj). Są one uniwersalne z punktu widzenia teorii i praktyki wzrostu gospodarczego.

Ekonomiczne powodzenie Ukraińców połączone z potencjałem Polski będą działać stabilizująco na całą Europę Środkową. Bogata Polska i Ukraina to ostoja bezpieczeństwa i  osłona wschodniej flanki Unii Europejskiej. Polacy i Ukraińcy są jedynymi narodami w Europie Środkowej, które mogą osiągnąć potencjał pozwalający nawet na równoważenie politycznej, gospodarczej i militarnej siły Niemiec lub Rosji. Stabilizacja jest wartością cenną m.in. dla Chin, które dzięki temu będę miały zapewniony stabilny import m.in. ukraińskiej żywności.

Zwiastuny zmian

Powyższe tezy brzmią jak political fiction. Jednak moim zdaniem jesteśmy świadkami początku globalnej gry politycznej Chin. Nowa generacja chińskich przywódców zaczyna dyskontować rosnącą siłę gospodarczą. Mimo świadomości ryzyka konfliktu z Japonią i Stanami Zjednoczonymi ostatnio rozszerzyli strefę identyfikacji obrony powietrznej nad M. Wschodniochińskim. W polityce wewnętrznej intensyfikowana ma być konsumpcja wewnętrzna, która zwiększa popyt na import.

Jeszcze w trakcie negocjacji nad umową stowarzyszeniową Ukrainy z Unią, Chińczycy zasygnalizowali zainteresowanie inwestycjami w zwiększenie wydajności produkcji żywności na 5 % ukraińskich ziem celem zaimportowania produkcji. Skala jest niesamowita, ale i chińskie rezerwy walutowe są największe na świecie (ponad 3 bln dolarów) i już podlegają dywersyfikacji poprzez inwestycje na całym świecie.

Chęć inwestycji Chińczyków na Ukrainie w trakcie jej zbliżenia z Unią oceniam jako sygnał, że Ukraina w Unii jest traktowana jako kontrahent wiarygodniejszy niż pozostając w ściślejszych związkach z Rosją. Współcześnie już 27 % ukraińskiego eksportu trafia do Unii, a do Rosji tylko 24 %. Unia jest również największym partnerem Ukrainy w imporcie (31 % ogółu ukraińskiego importu). Tymczasem władze Rosji są nieprzewidywalne. W latach 1932-1933 dopuściły się ludobójczej konfiskaty ukraińskiej żywności. Wielki Głód pochłonął wówczas 3-7 mln ofiar.

Kilka dni po zaplanowanym terminie podpisania umowy z Unią (szczyt Partnerstwa Wschodniego w Wilnie) prezydent Janukowicz udał się we wcześniej zapowiedzianą kilkudniową podróż do Chin. Jego przylot, mimo najwyższej rangi wizyty (głowa państwa) nie został odnotowany przez oficjalną państwową agencję informacyjną Xinhua. Prezydenta Janukowicza powitały drugorzędne osobistości chińskie w Xi’an (miejsce odkrycia Tarakotowej Armii).

Tymczasem w Pekinie odbywają się rozmowy na wysokim szczeblu z wiceprezydentem Stanów Zjednoczonych Joe Bidenem. W języku dyplomatycznym może to oznaczać dezaprobatę Chińczyków dla wstrzymania zbliżenia Ukrainy z Unią.

Plan

Szumnie reklamowany przez Radosława Sikorskiego wielki plan dla Ukrainy jest oparty o myślenie życzeniowe i dominację gospodarczą krajów członkowskich Unii nad krajem stowarzyszającym się (np. założenie na szyje Ukraińców pętli kredytowej przez  Międzynarodowy Fundusz Walutowy). Umowa akcesyjna wymaga rewizji w kierunku Unii wolnych narodów w następujących obszarach:

1. położenie nacisku na duży, godny aspiracji Ukraińców i innych narodów Europy wzrost gospodarczy mający bezpośrednie przełożenie na nowe miejsca pracy i wzrost wynagrodzeń,
2. wycofanie się z ingerowania Brukseli w sprawy światopoglądowe, które są prywatną sprawą obywateli państw Unii.

Równolegle konieczny jest dyplomatyczny sondaż w Chinach, czy Chiny podtrzymają zainteresowanie importem żywności z Ukrainy w przypadku geopolitycznej reorientacji Ukrainy. To ważny problem nie tylko z punktu widzenia wzmocnienia ukraińskiej gospodarki (rolnictwo daje 9,3% PKB, gdy w Polsce jedynie 3,4 %), ale również wspólnej polityki rolnej w Unii. Chiński import to możliwość uniknięcia wstrząsu dla rolnictwa w Unii po akcesji Ukrainy, a tym samym umożliwi realne, a nie obiecywane na papierze członkostwo Ukrainy w Unii Europejskiej.

Przyszłe członkostwo Ukrainy w Unii jest na razie traktowane propagandowo, a nie realnie. Wbrew interesom Ukrainy i Polski, Unia nie przewidziała w opublikowanym właśnie planie na lata 2014-2020 żadnego bezpośredniego korytarza transportowego polsko-ukraińskiego. Można w tym podejrzewać niechęć Niemiec do nawiązania ściślejszych więzi gospodarczych i społecznych pomiędzy Polską, a Ukrainą. Współpraca polsko-ukraińska może bowiem zagrozić hegemonii Niemiec w Europie.

Nawet wbrew takim przeszkodom Polska powinna rozpocząć budowę na swoim terytorium i wesprzeć Ukrainę w utworzeniu strategicznych połączeń kolejowych i drogowych. Przedsięwzięcie to może być wpisane w koncepcję nowego jedwabnego szlaku, który inicjują Chińczycy, a o który zabiega prezydent Janukowicz w trakcie obecnej wizyty w Chinach.

Powyższe przedsięwzięcia mają horyzont kilkuletni. W perspektywie krótkoterminowej konieczne jest podtrzymanie europejskich sympatii Ukraińców. Mogą one przejść kryzys, gdyż zbliżająca się kontynentalna zima może istotnie schłodzić temperaturę sporu politycznego na Majdanie w Kijowie. Ponadto kwestia europejska znalazła się obecnie na drugim planie, dominuje żądanie wcześniejszych wyborów. W tej sytuacji konieczne jest wprowadzenie ruchu bezwizowego oraz otwarcie granic dla uczącej się młodzieży z realną możliwością nauki na wyższych uczelniach Unii. Kontakty i relacje z Ukraińcami należy pielęgnować od zaraz jak Europejczyk z Europejczykiem bez względu na emocje związane z konfliktem ukraińsko-polskim w czasie II wojny światowej.

Państwa Unii nie powinny ingerować w wewnętrzne spory polityczne na Ukrainie. Stąd decyzja władz polskich o podtrzymywaniu kontaktów ze wszystkimi siłami na Ukrainie jest decyzją słuszną. Wtórną sprawą z polskiego punktu widzenia jest kto na Ukrainie poprowadzi naród ku dobrobytowi i Europie. Na marginesie kreując czarny wizerunek prezydenta Janukowicza pomija się ciekawe fakty. Jego dziadkami ze strony ojca byli Polacy, a on sam jest profesorem nauk ekonomicznych. Z drugiej strony zbierający pierwsze polityczne szlify Witalij Kliczko jest nie tylko bokserem, ale również legitymuje się tytułem naukowym doktora.

Historyczne związki pomiędzy ziemiami ukraińskimi, a polskim pozostają w części nieodkryte. Jedyne źródłowo poświadczone wystąpienie plemienia Polan ma miejsce na ziemiach wokół Kijowa i sięga przynajmniej IX w. tj. na 100 lat przed Mieszkiem I. Paradoksy ciągną się nawet do współczesności. Pierwsze słowa ukraińskiego hymnu brzmią „Szcze ne wmerla Ukrajina” (Jeszcze Ukraina nie zginęła).

O kolejnych publikacjach dowiesz się jako pierwszy po polubieniu profilu autora na Facebooku: 
https://www.facebook.com/UrbasTomasz 
oraz po zaznaczeniu opcji „Otrzymuj powiadomienia” która pokaże się po najechaniu na przycisk „Lubisz to!”.
Ponadto bieżące informacje zapewni obserwacja profilu na Twitterze: 
https://twitter.com/TomaszUrbas
oraz Google+
https://plus.google.com/104420250115637056525/posts