Gdzie jesteś, o Śmierci

Dziecko i śmierć Anno Domini 1976

Słoneczny wrześniowy poranek, czterolatek siedzi w Syrence na tylnym siedzeniu i wpatruje się za okno w migające drzewa. Słońce daje przyjemny blask i ciepło. Ciepło. Za chwilę dojadą do babci na wsi. Psy, kury i kaczki. Babcia, dziadek. Reszta wspomnień już rozmyła się wraz z upływem czasu. Ganek domu. Wbiega do sieni, po lewej łazienka, po prawej kuchnia. Cały dom pełen ludzi, smutnych, przyciszonych, zabieganych tak to widać z perspektywy wysokości kolan dorosłego. Daje się wyczuć, że wszystko kręci się wokół pokoju gdzie zawsze spał. Idzie w tamtym kierunku. Ktoś bierze go za ramiona odwraca i mówi. Nie chodź tam. Posłusznie robi dwa kroki w przeciwną stronę, by po chwili zawrócić. Ciekawość jest silniejsza niż wszelkie zakazy. Nie sięga do klamki, zawsze ciężko się otwierała. Za chwilę ktoś otwiera, wychodzi, drzwi zostają otwarte. Zagląda...
Widzi czarne buty wielkie czarne nieruchome buty w które jest ubrana czarna postać leżąca na ... stole. Wokół stołu i postaci kręcą się dorośli, dotykają. Poprawiają ubrania. Panuje cisza wszyscy szepczą. Nie zauważony przez dorosłych podchodzi zaciekawiony do tych butów. Jego nos drażni nieprzyjemny zapach, dziwny, odpychający. Na dworze było tak ciepło, a tu taki ziąb. Ale czemu te buty tak śmiesznie sterczą równo czubkami do góry. Podchodzi dotyka ... but bezładnie opada na bok. Jak u lalki. Zupełnie jak u szmacianej lalki. Dopiero teraz dorośli zauważyli, że w tej krzątaninie wśliznął się do środka. Ciotka bierze go na ręce z tej perspektywy widzi, że leżąca na stole czarna postać to kobieta. Dłonie białe jak płótno. Nienaturalny wyraz twarzy. Strach. Płacz. Nie rozumie co się stało. Ale stało się coś strasznego. I ten straszny zapach. Ciotka wychodzi z nim na rękach i próbuje uspokoić. Tłumaczy. Prababcia umarła. Umarła? Jak to umarła? Ona tam jest. Tak wygląda śmierć? Tak cuchnie? Jest taka zimna?
Na pogrzebie otworzona trumna, po raz ostatni widzi prababcię. Zapadnięte policzki, twarz zmieniona, wychudzona, oczy jak w czarnych jamach. Stare, pomarszczone blade dłonie złożone na czarnym ubraniu z różańcem w dłoni. I wtedy rozumie, że to po raz ostatni ją widzi. I już nie pamięta nie może sobie przypomnieć jej wyglądu za życia mimo, że setki razy ściskała, rozpieszczała, dawała ciepło. Stara się całe życie sobie przypomnieć jej żywą twarz. Dziadka pamięta ... jej nie. Pamięta twarz ... zmarłej.
Tak to zapamiętałem. 4 lata życia i uświadomienie sobie jak wygląda śmierć. Tę scenę pamiętam jak bym tam był ... wczoraj. Przeżycie silniejsze niż cokolwiek innego. To pierwsze moje najwcześniejsze zapamiętane wydarzenie z dzieciństwa.

Dorosły i śmierć Anno Domini 2012

W marcu zmarł mój teść. W szpitalu. Ciężko chorował, aczkolwiek dzielnie to znosił. Po śmierci w szpitalu potwierdzenie tożsamości w prosektorium była teściowa i żona. Nikt więcej. To ostatnia chwila kiedy go widziały. Wszystkim zajął się szpital, a później zakład pogrzebowy. W zakładzie "Służew" nieprzyjemny zgrzyt. Wszystko za nas zostanie załatwione wszystkim się zajmą nawet tym czym już zajął się szpital i za co płacić nie trzeba. Najbliższe - żona i córki nie są w stanie skupić się nad przygotowaniami do pogrzebu. Zrywam umowę z oszustami, załatwiam wszystko w cenie zasiłku. W poprzednim zakładzie kosztowałoby nas to jakieś 3 tys. więcej. Dla nich złoty interes. Wszystko za nas wszyscy chcą załatwić. Usunąć problem. Zmarły to problem, nieprzyjemny zgrzyt w codziennym biegu i kieracie. Po co macie sami się tym zajmować. Przecież to takie ... nieprzyjemne. Takie ... niesterylne emocjonalnie. Trumny nikt nie otwiera.
Wnuki po wizycie u dziadka w szpitalu tuż przed śmiercią nie widzą już go więcej. Może to i lepiej? Może lepiej by zapamiętały go takim jakim był ... za życia.

Życie i śmierć

Te dwie historie przytoczyłem by pokazać jak bardzo zmienił się nasz świat w przeciągu tych ponad ćwierć wieku. Jak bardzo zmieniły się realia nasze w obliczu czegoś co każdego człowieka w pewien sposób przeraża. Śmierci. Czegoś co każdego z nas czeka. Kiedyś to była nieodłączna część naszego życia, obcowaliśmy z nią, stykaliśmy się z nią w najbardziej osobisty i szczególny sposób. W obliczu najbliższych, którzy odchodzili zajmowaliśmy się sami zmarłymi. Zakłady pogrzebowe zajmowały się tylko przygotowaniem trumny, grobu. My sami dotykaliśmy śmierci ... fizycznie. Sami zajmowaliśmy się swoimi zmarłymi, goliliśmy mężczyzn, ubierali zmarłych. To zostawia ślad. To nie pozostawiało obojętnym. Powodowało, że śmierć budziła respekt, szacunek, zrozumienie i stanowiła naturalną kolej rzeczy. To wszystko zostawiało w nas majestat śmierci, dawało odczuć jej nieodwołalność. Była częścią nas, częścią naszej ... kultury.
Co się zmieniło. Po latach bez wojny, po przemianach 89 roku. Nastąpiło skomercjalizowanie wszystkiego. Nawet, śmierci. Stała się biznesem. Wszechobecne media, kreują życie. Śmierć, starość stały się czymś wstydliwym i omijanym wielkim łukiem. Pewnym przykrym incydentem, którego znaczenia należy zniwelować. Zminimalizować jego znaczenie. Schować skrzętnie ukryć pod płaszczykiem przykrej konieczności odbębnienia rytuałów. Bez tego realnego dotknięcia, bez powąchania śmierci, jej zimnego dotyku stała się dla większości społeczeństwa czym odległym, nierealnym. Czymś o czym swobodnie można zapomnieć i nie zaprzątać sobie nią głowy. Wszak liczy się życie, rozrywka, dobra zabawa, jesteśmy młodzi, piękni, zdrowi i najlepiej bogaci. Co tam śmierć. Wszystkim się zajmiemy, wszystkim się zajmą, załatwimy tę drobną niedogodność. Czyżby ...

Niewierni Tomasze Anno Domini 2013

Wszystko to poddaję Wam pod rozwagę w szczególnym okresie Świąt Zmartwychwstania Pańskiego. Śmierć to element życia jego nieodłączna część. Kiedyś usłyszałem takie powiedzenie: Już w chwili urodzenia, każdy świeżo złapany haust powietrza przybliża nas ku śmierci. Czemu z tym walczyć? Kiedy to jest po prostu nieodłączny element ... życia. Życie i śmierć wzajemnie się uzupełniają. Jednego pożądamy drugiego się boimy. Dualizm świata. Dobro i zło. Życie i śmierć. I paradoksalnie w naszej kulturze w naszej wierze to często strach przed śmiercią daje ludziom ... życie wieczne, które jest nieodłącznie związane z wiarą. 

Dlaczego śmierć tak przeszkadza? Ideologia laicka święcąca triumfy w Europie nie może się pogodzić z jej istnieniem, to śmierć stanowi dla niej największe zagrożenie. Odrzucając śmierć odrzuca się duchowość człowieka i nadzieję jaką ze sobą niesie Zmartwychwstanie Jezusa. To ta nadzieja pcha ludzi ku duchowości, pcha do wiary, do pokładania zaufania w Nim. I dlatego trzeba śmierć odsunąć jak najdalej od ludzi dać im zasiłek pogrzebowy, żeby ktoś się za nich tym zajął. Jezus zmartwychwstając symbolicznie w te dni, przywraca nas za każdym razem do życia ... duchowego. 

W tej samej chwili gdy człowiek pomyśli o śmierci, to w Jezusie odnajduje nadzieję i wiarę w to, że nie jest tylko pyłkiem na wietrze historii. I tej chwili zadumania Wam życzę w te Święta.
Niech Zmartwychwstały da Nam łaskę by dotknąć swoich ran. Nam wszystkim niewiernym Tomaszom.

Gdzie jesteś Śmierci? W tych dniach naprawdę Cię nie ma. Odeszłaś.