KAŻDY MA SWOJĄ HISTORIĘ UMIERANIA Z POLSKIMI TERMOPILAMI W TLE
22 LISTOPADA 2015 ROKU OBCHODZIMY 97 ROCZNICĘ OBRONY LWOWA
Opracowania historyczne na temat obrony Lwowa podczas wojny polsko-sowieckiej w 1920 roku są bardzo skromne. Przed 1939 rokiem ukazało się ich zaledwie kilka i nieco wspomnień.
W czasie pierwszej i drugiej okupacji Lwowa temat związany z walkami Polaków z Armią Czerwoną był oczywiście oficjalnie zabroniony tym bardziej, że w tej wojnę osobiście był zaangażowany Józef Stalin.
Od 1 listopada 1918 roku do połowy 1919 roku Lwów bronił się przed Ukraińcami. Miasto zostało w dniu 22 listopada 1918 roku opanowane przez Polaków, ale obrona oblężonego przez wojska ukraińskie Lwowa, pozbawionego dostaw żywności, wody i elektryczności trwała do połowy 1919 roku, kiedy wojska polskie przybyły z odsieczą przerywając oblężenie.
W okresie walk o Lwów regularne oddziały Ukraińskich Strzelców Siczowych zostały skutecznie powstrzymane przez oddziały polskich gimnazjalistów - Orlęta Lwowskie.
Ale na tym nie zakończyła się obrona Lwowa i udział w wojnie Orląt Lwowskich. W sierpniu 1920 roku Lwów bronił się przed wojskami bolszewickimi, gdy południowa flanka wojsk Rosji Sowieckiej idących na Warszawę pod dowództwem Siemiona Budionnego, z Józefem Stalinem jako komisarzem politycznym, nacierała na pozbawiony polskiego wojska Lwów.
Orlęta Lwowskie wówczas również stanęły do obrony Lwowa. Słynna bitwa pod Zadwórzem na przedpolu Lwowa, w której 17 sierpnia 1920 roku zginęło 318 z 330 walczących Orląt Lwowskich, powstrzymała wówczas pochód bolszewików na Lwów. Bitwa garstki obrońców z silnymi oddziałami 6 Dywizji Konnej Budionnego, która trwała 11 godzin nazwana została Polskim Termopilami.
CMENTARZ OBROŃCÓW LWOWA (CMENTARZ ORLĄT LWOWSKICH)
Mianem Orląt Lwowskich określa się uczniów, studentów, robotników, urzędników, chłopców i dziewczęta, kilku i kilkunastoletnich mieszkańców Lwowa, którzy wobec braku we Lwowie w owym czasie polskich oddziałów wojskowych, wysłanych przez zaborców (dowództwo austriackie) w inne regiony Europy, początkowo praktycznie z gołymi rękami, później już ze zdobytą na wrogu bronią, postanowili wyzwolić swoje miasto przekazane przez ustępujących zaborców wojskowym oddziałom ukraińskim ściągniętym celowo do Lwowa.
W sumie w walkach brało udział 1421 młodocianych obrońców, z których najmłodszy liczył 9 lat. Antoś Petrykiewicz, 13-letnie Orlątko został najmłodszym w historii kawalerem Orderu Virtuti Militari.
Ilu z tych młodych bohaterów zginęło w obronie swojego Lwowa?
Zapewne każdy z nich ma swoją historię umierania.
Niedawno w wieku ponad 103 lat zmarł ostatni z Orląt Lwowskich mjr Aleksander Sałacki.
Po zakończeniu działań wojennych Małopolskie Oddziały Armii Ochotniczej zostały rozwiązane. W pożegnalnym rozkazie dowództwa płk Czesław Mączyński, dowódca obrony Lwowa, podkreślił:
"...Wasza w znacznej mierze zasługa, że wróg nie ruszył na Lwów bezbronny.... Gdy 22 listopada 1918 roku marszałek Józef Piłsudski dekorował herb Lwowa, powiedział:
"Za zasługi położone dla polskości tego grodu i jego przynależności do Polski mianuję miasto Lwów kawalerem Krzyża Virtuti Militari".
Męczeńską śmiercią, w tym samym czasie co pod Zadwórzem, zginęło 80 żołnierzy polskich pod Horpinem, gdzie czerwonoarmiści dokonali krwawej masakry jeńców, a nieco później koło Dytiatyna wymordowali i obdarli z mundurów kilkudziesięciu jeńców.
Podczas odwrotu wojsk Budionnego we wsi Firlejówka Kozacy wymordowali 34 ochotników.
Jak wynika z badań historycznych, specjalizacją dziczy sowiecko-bolszewicko-rosyjsko-ukraińskiej jest ludobójstwo, niekiedy „usprawiedliwiane" działaniem przeciwko grupom szpiegowsko-dywersyjno-terrorystycznym, jak ostatnio orzekł „niezawisły" sąd rosyjski w sprawie ludobójstwa w Katyniu.
Przypomnę, iż w czasie wizyty Donalda Tuska w Moskwie w trakcie jej zakończenia zdziwiony Władimir Putin zapytał o Katyń (Tusk nie poruszył tej sprawy).
Tusk odpowiedział, że to nie należy do polityków, po czym wymienili pocałunki "breżniewowskie" w same usta, uzgadniając termin festiwalu piosenki radzieckiej w Zielonej Górze.
W następnym dniu po wizycie Tuska zostały namierzone na Polskę rosyjskie rakiety nuklearne, a prokremlowski portal internetowy www.gazieta.ru (link is external) zatytułował artykuł po owej wizycie:
"Nasz człowiek w Warszawie".
W miejscu męczeńskiej śmierci Orląt Lwowskich usypano kurhan i umieszczono tablicę pamiątkową z napisem:
"Orlętom poległym w dniu 17 sierpnia 1920 roku w walkach o całość ziem kresowych".
To do uczestników uroczystości poświęcenia kamienia węgielnego pod kurhan pisał 21 sierpnia 1927 roku ówczesny dowódca Okręgu Korpusu we Lwowie gen. dyw. Władysław Sikorski: "Kiedy w śmiertelnej bitwie nad Wisłą 1920 roku rozstrzygały się losy polsko-rosyjskiej wojny oraz zmartwychwstałej Rzeczypospolitej, Lwów, wiążąc na swych przedpolach groźną armię Budionnego, spełnił historyczną rolę. Tej pięknej roli najwymowniejszym świadectwem jest mogiła Zadwórza - symbol ofiarnego żołnierza, który odcięty od swojego dowódcy - służył wiernie Ojczyźnie aż do utraty życia włącznie".
Konflikt ukraińsko-polski narastał od końca XIX w., przy czym zaczął przybierać mocniej na sile przy końcu I wojny światowej.
Odpowiednia dla Ukraińców sytuacja do przejęcia Lwowa nadarzyła się w 1918 r., kiedy to następował kres istnienia państwa austro-węgierskiego.
Dowództwo austriackie zaczęło faworyzować stronę ukraińską i dopomagać jej w objęciu władzy we Lwowie.
W tym celu sprowadzano do miasta pułki składające się przeważnie z Ukraińców, a Polaków wysyłano w inne strony monarchii. Ukraińcy poczęli czynić przygotowania do zbrojnego zamachu i objęcia ważniejszych obiektów w mieście.
W dniu 1 listopada nad ranem Ukraiński Komitet Wojskowy dokonał zbrojnego zamachu i opanował najważniejsze obiekty w mieście, jednakże na szczęście dla strony polskiej - nie całego Lwowa.
Od razu powstały dwa ośrodki oporu - w szkole im. Henryka Sienkiewicza i w Domu Technika.
Po pierwszym szoku zaczęła zgłaszać się do polskich punktów werbunkowych przede wszystkim młodzież. Na ogólnoakademickim zjeździe młodzieży podjęto uchwałę o przyłączeniu się do walki o miasto i wezwano do tego innych.
Ten apel nie pozostał bez odzewu, gdyż do szeregów walczących poczęła napływać młodzież pochodząca z różnych warstw społecznych i grupa dziewcząt. Tak właśnie powstały Orlęta Lwowskie.
MATKA BOŻA KRÓLOWA POLSKI
Lwów zawsze otaczała swoją opieką Matka Boża, tak też było w 262 lata później, gdy 1 kwietnia 1656 roku król Polski Jan Kazimierz w dobie potopu szwedzkiego złożył swoje śluby w katedrze lwowskiej.
W historii Europy był to fakt bez precedensu.
Tego dnia, podczas uroczystej mszy św. w katedrze lwowskiej w obecności senatorów, biskupów, szlachty i ogromnych rzesz zwykłego ludu, król Jan Kazimierz - dokonawszy wpierw koronacji Matki Bożej na KRÓLOWĄ KORONY POLSKIEJ - klęknął przed wizerunkiem MATKI BOŻEJ ŁASKAWEJ i wypowiedział następujące słowa:
"Wielka człowieczeństwa Boskiego Matko i Panno! Ja, Jan Kazimierz, Twego Syna, Króla królów i Pana mojego i Twoim zmiłowaniem się król, do Twych, Najświętszych stóp przychodząc, tę oto konfedyracyję czynię:
Ciebie za Patronkę moją i państwa mego Królową dzisiaj obieram. Mnie, Królestwo moje Polskie, Wielkie Księstwo Litewskie, Ruskie, Pruskie, Mazowieckie, Żmudzkie, Inflandzkie i Czernichowskie, wojsko obojga narodów i pospólstwo wszystko Twojej osobliwej opiece i obronie polecam, Twojej pomocy i miłosierdzia w teraźniejszym utrapieniu królestwa mego przeciwko nieprzyjaciołom pokornie żebrzę."
Śluby Jana Kazimierza wiernie "ku pokrzepieniu serc" opisał w "Potopie" polski laureat literackiej Nagrody Nobla Henryk Sienkiewicz, a ślubowanie odnowił w katedrze lwowskiej jako jedyny z prezydentów Rzeczypospolitej po 1989 roku prof. Lech Kaczyński.
ZADWÓRZE POLSKIE TERMOPILE
Słońce znakiem wolności
Zza chmur im spozierało
Blaskiem dziecięcej miłości
Ojczyzną spoglądało
To druga jesień wrogości
Młodzieńczy los oplata
W lewej ręce karabin
A w prawej bat na kata
I tak wkraczały dumnie
Dziewczęta z Kleparowa
A chłopcy zewsząd szumnie
Bronili swego Lwowa
Ich tanki to zwycięstwo
Ich konie to bić wroga
Ich radość splotło męstwo
W obronie swego Lwowa
Ubrali ciernia koronę
Tak ich uczyła mama
I w swego Lwowa obronie
Odbezpieczyli granat
Jeden z Obrońców Lwowa
Młodziutki Jurek Bitschan
Co zginął w Lwowa chwale
Do taty list napisał
Tato ja muszę okazać
Siłę jak młodzież polska
Wroga z mapy wymazać
Z mocą polskiego wojska
I walcząc bez okopów
Swoim sztandarem z Orłem
Obrońcy Lwowa śpiewali
Pospołu ze swoim godłem
A wróg im bezlitośnie
Dziecięce serca wyrywał
Oni z miłosną pieśnią
A lwowski wiatr ich porywał
Szablami posiekani
Młodzi Obrońcy Lwowa
Co życie mieli za nic
Bóg ich w dzielności zachował
Trzysta trzydzieści ciałek
Legło w przedpolu przedmurza
Powstały Termopile
I nie oddali Zadwórza
Aleksander Szumański „Fotografie polskie” listopad 2010
Źródła:
"Lwów dole i niedole" - "Kurier Codzienny" Chicago - Aleksander Szumański
"Obrona Lwowa w 1920 roku" - Artur Leinwand
"Obrona Lwowa 1 - 22 XI 1918 i Orlęta Lwowskie" - Grzegorz Chajko
"Wikipedia, wolna encyklopedia"
"Ze Lwowem w sercu" - Janina Cieczkiewicz
"Wojna polsko-ukraińska" - Grzegorz Łukomski, Czesław Partacz, Bogusław Polak
"Gazeta Polska" - "Ze wzgórza pod Krakowem" - ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski
"Miasto jak brylant" księga cytatów o Lwowie - Karolina Grodziska
mPolska24
