Stabilna ocena równowagi zewnętrznej polskiej gospodarki na podstawie danych NBP za IV kw. 2016

Według danych NBP w IV kw. 2016 r. na rachunku obrotów bieżących wystąpił nieznaczny deficyt w wysokości 357 mln EUR, wobec deficytu na poziomie 2087 mln EUR w III kw. oraz wobec deficytu na poziomie 982 mln EUR w IV kw. 2016 r. W całym 2016 r. deficyt na rachunku obrotów bieżących zanotował kolejne historyczne minimum na poziomie 1273 mln EUR, czyli jedynie 0,3% PKB.

W ujęciu danych za cały 2016 rok, najsilniejszą poprawę wyniku odnotowano w saldzie wymiany zagranicznej w usługach, przy pogorszeniu – choć niewielkim – wyniku w pozostałych kategoriach. W przypadku handlu zagranicznego towarami, nadal czynnikiem silnie poprawiającym wyniki był bardzo silny spadek cen surowców importowanych na początku 2016 r. (gł. ropa naftowa), które wpływały na silne ograniczenie wartości ich importu. Na solidny wpływ tego czynnika (tj. zmian cen) wskazuje wyraźniejsze odbicie rocznej dynamiki importu w IV kw. ub.r., kiedy efekty cenowe zaczęły się odwracać oraz słabsze wyniki handlu zagranicznego (towarów i usług) wg danych dot. rachunków narodowych (ujęcie realne wyklucza wpływ zmian cen).

Biorąc pod uwagę tendencje cenowe na rynku surowców z przełomu 2016 i 2017 r. oraz nasze prognozy utrzymania wyższych cen w kolejnych kwartałach, oczekujemy wzrostu deficytu w obrotach bieżących w całym bieżącym roku do ponad 0,5% PKB.

W ujęciu zmian wolumenowych jest szansa na poprawę wyniku w handlu zagranicznym, przy bardzo dobrych perspektywach dla krajowego eksportu na początku br. oraz ograniczonego wzrostu popytu krajowego (wpływającego na import towarów i usług). Choć oczekujemy w 2017 r. wyraźnego odbicia inwestycji, to w głównej mierze wiążemy to z odbiciem publicznych inwestycji infrastrukturalnych, które charakteryzują się mniejszą importochłonnością. Zakładany przez nas wzrost inwestycji przedsiębiorstw będzie ograniczony, co przy wygasającym w II poł. roku wzroście konsumpcji prywatnej oraz wyraźnym ograniczeniu kontrybucji zapasów we wzrost w porównaniu do danych za 2016 r., będzie przekładało się na ograniczoną skalę przyspieszenia popytu na towary i surowce importowane. Te założenia wpływają na prognozę ograniczonego wzrostu importu, niemniej skala dostosowań po stronie cen powinna być na tyle silna (przy bardzo niskich bazach odniesienia), że będzie wpływać na pogorszenie wyników w handlu zagranicznym w ujęciu danych nominalnych. W przypadku kategorii dochodów pierwotnych oraz wtórnych oczekujemy nieznacznych zmian wyników w ujęciu całorocznym.

Jednocześnie w I kw. nastąpi okresowy, bardzo silny wzrost nadwyżki na rachunku obrotów bieżących, która może przekroczyć 4 mld EUR. Taka sytuacja jest pochodną zmiany kalendarza wypłat dopłat bezpośrednich dla rolników. Ich przyspieszenie oraz niezwykle silna kumulacja skali wypłacanych środków pod koniec 2016 r. skutkuje obecnie kumulacją zwrotów części tych wydatków z budżetu UE na początku 2017 r. Biorąc pod uwagę, że roczna pula wypłat środków praktycznie nie zmienia się, taka sytuacja będzie oznaczać solidniejszy deficyt na rachunku bieżącym w kolejnych kwartałach.

Oczywiście, przy tak niskim poziomie deficytu w obrotach bieżących jego finansowanie nie stanowi żadnego problemu. Niemniej struktura rachunku kapitałowego oraz finansowego wskazuje także na bardzo korzystne perspektywy finansowania, nawet przy wzroście deficytu. Stabilny od kilku kwartałów poziom napływu inwestycji bezpośrednich, perspektywa poprawy wyniku na rachunku kapitałowym (oczekiwane stopniowe wzrosty napływu środków z UE z tytułu programów strukturalnych wraz z rozpoczęciem projektów współfinansowanych już z nowej perspektywy Budżetu UE na lata 2014 – 2020) wskazują na brak problemów z finansowaniem oczekiwanego wzrostu deficytu i braku konieczności jego finansowania napływem kapitału portfelowego.

Podobnie, na ograniczone ryzyka równowagi zewnętrznej krajowej gospodarki wskazują dane dot. zadłużenia zagranicznego. W skali kwartału wartość zadłużenia zagranicznego wzrosła o nieco ponad 1 mld EUR do 317,4 mld EUR. Deprecjacja złotego pod koniec 2016 r. poskutkowała silniejszym wzrostem zadłużenia w walucie krajowej, skutkując wzrostem długu do 0,76% PKB. Notowana silna aprecjacja kursu w marcu br. oraz silniejszy wzrost PKB w cenach bieżących (silny wzrost deflatora PKB na przełomie roku) wpłyną zapewne na spadek tego wskaźnika w I kw. br.

Ponadto w IV kw. ub.r. należy odnotować solidny wzrost zadłużenia zagranicznego NBP (o 4 mld EUR). Standardowo, zmiana poziomu zadłużenia NBP jest związana z operacjami finansowymi i zawsze te zmiany mają całkowite pokrycie w analogicznej zmianie poziomu rezerw walutowych NBP (w IV kw. silny wzrost tych rezerw), stąd nie stanowią o żadnych zmianach w zakresie ryzyka równowagi zewnętrznej.

W IV kw. odnotowano solidny (o ok. 3 mld EUR) spadek poziomu zadłużenia zagranicznego sektora rządowego i samorządowego, co było efektem silnego odpływu kapitału zagranicznego z rynku obligacji rynków wschodzących w warunkach silnych zmian dot. oczekiwań wzrostu gospodarczego i inflacji w gospodarce globalnej po wygranej D. Trumpa w wyborach prezydenckich w USA. Wyraźny spadek globalnej awersji do ryzyka i powrót sporej części kapitału na rynki wschodzące będzie zapewne skutkował w I kw. ponownym wzrostem poziomu zadłużenia. W pozostałych grupach podmiotów, tj. w sektorze bankowym oraz w sektorze przedsiębiorstw nie odnotowano praktycznie żadnych zmian w poziomie zadłużenia.

Generalnie od 2011 r. wartość zadłużenia zagranicznego Polski utrzymuje się powyżej poziomu 70% PKB, przy utrzymującej się stosunkowo korzystnej strukturze tego zadłużenia, tj. dominujących w strukturze  zadłużenia przedsiębiorstw zobowiązań wobec bezpośrednich inwestorów zagranicznych (co implikuje ograniczone ryzyko nagłego ograniczenia finansowania) oraz silnym wzroście zadłużenia sektora publicznego. W kontekście stabilności napływu kapitału zagranicznego, perspektywy średnioterminowe można uznać generalnie za stabilne (ograniczone ryzyka gwałtownego / kryzysowego odpływu kapitału lub dynamicznego jego napływu), choć należy liczyć się z ryzykiem podwyższonej krótkookresowej zmienności. Generalnie wyraźnie korzystniejsza niż przed kilkoma kwartałami sytuacja gospodarki globalnej oraz wyraźny spadek ryzyka krajów wschodzących (Chiny, kraje eksporterzy ropy naftowej) powinny sprzyjać stabilizacji napływu kapitału na rynki wschodzące. Jednocześnie utrzymujące się podwyższone ryzyko sytuacji politycznej oraz polityki gospodarczej w Europie oraz w USA nie pozwala na prognozy stabilnego, dynamicznego napływu tego kapitału. Kolejne wybory powszechne we Francji, Niemczech oraz ryzyko wyborów we Włoszech może wpływać na premię za ryzyko krajów europejskich. Jednocześnie wciąż tak niejasne perspektywy polityki gospodarczej D. Trumpa oraz tak silne oczekiwania rynkowe dot. silnego wzrostu gospodarki USA oraz globalnej inflacji mogą także skutkować zmiennością w zakresie przepływów kapitału na świecie w sytuacji korekty tych oczekiwań. Choć nasze założenia korekty długookresowych stóp procentowych powinny netto sprzyjać krajowym aktywom, to równoległy efekt mniej optymistycznych prognoz dot. globalnego wzrostu gospodarczego może skutkować wyższą premią za ryzyko, co akurat może mniej sprzyjać rynkom wschodzącym.

źródło: BOŚ Bank