Przypadająca dziś 65-ta rocznica panowania królowej Elżbiety II to kolejny rekord ustanowiony przez brytyjską monarchinię. Do tej pory żaden władca tego kraju nie obchodził żelaznego jubileuszu [ang. sapphire jubilee] zasiadania na tronie. Oto krótki poradnik, jak takiego osiągnięcia dokonać.
Żyj długo
Pierwsza rzecz, jaka nasuwa się na myśl: aby długo panować, trzeba długo żyć. Trudno zaplanować sobie, ile czasu będzie się żyło, ale i tak jest to jedyny element bezpośrednio związany z samym monarchą. Urodzona 21 kwietnia 1926 r. jest najstarszym kiedykolwiek żyjącym brytyjskim monarchą. Jerzy VI, ojciec Elżbiety, zmarł młodo w wieku niespełna 57 lat, natomiast matka królowej dożyła sędziwego wieku prawie 102 lat. Udało jej się przeżyć męża o ponad 50 lat, a młodszą córkę o prawie 2 miesiące.
Drugie i trzecie miejsce na liście najstarszych monarchów dzieli niewielka różnica, która zmienia się w zależności od sposobu przedstawiania długości życia. Praprababcia Elżbiety, Wiktoria przeżyła 29 828 dni, co daje 81 lat i 243 dni, a dziadek Wiktorii, Jerzy III żył 29 823 dni, czyli 81 lat i 239 dni. Dzień różnicy w obu sposobach datowania wynika z tego, że Wiktoria przeżyła 20 lat przestępnych, a Jerzy III tylko 19. Kolejni królowie umierali nie osiągnąwszy 80-go roku życia.
Gdyby brytyjski tron opustoszał już dziś, obecny książę Walii stałby się od razu 9-tym najstarszym monarchą brytyjskim. Trzeba jeszcze wspomnieć o Richardzie Cromwellu, który co prawda nie był królem, a lordem protektorem i to zaledwie 264 dni, ale zmarł mając ponad 85 lat, co czyni go drugą najdłużej żyjącą osobą, która kiedykolwiek rządziła Anglią.
Zacznij w odpowiednim momencie
Nie wystarczy samo długie życie, aby ustanowić rekord długości panowania. Trzeba jeszcze wcześnie zacząć. Gdyby nie jedno niespotykane zdarzenie, Elżbieta II zasiadłaby na tronie ponad 20 lat później niż miało to miejsce i w tym roku obchodziłaby jubileusz “zaledwie” 45-cio lecia panowania, ustępując pierwszeństwa duńskiej królowej Małgorzacie II.
Jerzy V, dziadek Elżbiety, zmarł w styczniu 1936 r., a tron objął jego najstarszy syn, Edward VIII. W grudniu tego samego roku nowy król zrezygnował z tronu, aby móc zawrzeć morganatyczne małżeństwo z Wallis Simpson. Ponieważ Edward był bezdzietny, po abdykacji koronę odziedziczył jego młodszy brat Albert, książę Yorku. Jerzy VI, bo takie imię przybrał kolejny król, panował krótko. Zmarł 6 lutego 1952 r., przekazując tron najstarszej córce Elżbiecie. Gdyby nie abdykacja stryja, Elżbieta odziedziczyłaby tron bezpośrednio po jego śmierci, która nastąpiła pod koniec maja 1972 roku, a tak dostała w prezencie dodatkowe dwie dekady.
Nie podążaj za modą
Zwłaszcza za modą obalania monarchii i zastępowania ich republikami. W XX stuleciu w Europie 12 cesarstw i królestw (licząc Cesarstwo Niemieckie i Królestwo Prus jako jedną monarchię, tak samo jak Cesarstwo Austrii i Królestwo Węgier) zostało przekształconych w republiki. Do tego trzeba jeszcze dodać Czarnogórę wcieloną w 1918 r. do Królestwa SHS, przekształconego później w Królestwo Jugosławii; Albanię, która w 1928 r. z republiki stała się królestwem, a w 1939 r. dostała się pod okupację Włoch; Hiszpanię, w której monarchia w 1931 r. obalona została przez II republikę, która formalnie zakończyła się w 1939 r., chociaż już od 1936 r. funkcjonowało Państwo Hiszpańskie, które odwoływało się do monarchicznej historii, a rządzący nim gen. Francisco Franco od 1947 r. nosił tytuł regenta Królestwa Hiszpanii. Jednak dopiero śmierć Franco w 1975 r. i przywrócenie Burbonów na tron zadało kłam słowom Wilhelma II, że “monarchia jest jak cnota - gdy się ją raz straci, nigdy się jej już nie odzyska”.
Dziś żyje jeszcze dwóch europejskich monarchów, którzy panowaliby dłużej niż Elżbieta II, gdyby w ich krajach nie wprowadzono republikańskiej formy rządów. Car Symeon II zasiadł na bułgarskim tronie w 1943 r. po śmierci swojego ojca Borysa III. Panował tylko 3 lata, ponieważ w 1946 r. w wyniku referendum przeprowadzonego pod dyktando rządzących krajem komunistów, Bułgaria stała się republiką. Symeon II musiał abdykować, ale już jako obywatel Symeon Sakskoburggotski, bo takim nazwiskiem posługuje się były car, w 2001 r. został premierem kraju.
W sąsiedniej Rumunii król Michał I wstąpił na tron w 1927 r. jako następca dziadka, króla Ferdynanda I. W imieniu chłopca, bo Michał urodził się w 1921 r., jako regent obowiązki monarchy wykonywał jego stryj, książę Mikołaj. W 1930 r. Michał został obalony przez swojego ojca, Karola II. Jego panowanie trwało 10 lat i w 1940 r. król abdykował, a tron przejął po nim… Michał. Panował do 1947 r., kiedy to komuniści zmusili go do ustąpienia. Utracił więc swój tron 5 lat przed tym, jak Elżbieta zasiadła na brytyjskim.
Co by było gdyby?
A nawet: “co mogłoby być, gdyby?”. Przedstawione powyżej sytuacje zakładają, że wszystkie osoby urodziły się i zmarły w rzeczywistych terminach, nie miały miejsca dodatkowe wydarzenia, których nie mieliśmy możliwości faktycznie obserwować, a wszelkie ewentualne zmienne nie nakładały się na siebie i zachodziły pojedynczo. Ale nawet takie niewielkie zmiany wystarczą, aby historia wyglądała zupełnie inaczej. W 2015 r. zmieniono zasady dziedziczenia tronu z primogenitury męskiej na absolutną. Od tego momentu mężczyźni nie są faworyzowani, a o pierwszeństwie decyduje stopień pokrewieństwa z monarchą i wiek, ale już nie płeć. Gdyby taką zmianę wprowadzono za panowania królowej Wiktorii, to kilka miesięcy po jej śmierci na brytyjskim tronie zasiadłby Wilhelm II, cesarz niemiecki i król Prus. Wystarczyłaby tylko jedna zmiana…
Królowa Elżbieta II nie będzie uczestniczyła w żadnych wydarzeniach upamiętniających jej niecodzienny jubileusz. Spędzi ten czas w gronie najbliższych w posiadłości Sandringham i jak co roku odda się refleksji i będzie wspominać swojego ojca w 65-tą rocznicę jego śmierci. W Londynie w samo południe wystrzelonych zostanie 41 salw honorowych z Green Parku, a godzinę później podobna ceremonia z 62 wystrzałami odbędzie się przy pałacu Tower of London. Państwowe obchody zaplanowane są dopiero na 2022 r., kiedy Elżbieta II będzie obchodziła 70-tą rocznice panowania.
mPolska24
